اخبار روز

ورود / عضویت

جهاد برای حمایت از مستضعفان در قرآن

حمایت از فلسطین خواستۀ خداوند در قرآن است. در گفتگویی با آیت‌الله سید محمدرضا علم‌الهدی به واکاوی چرایی جهاد و حمایت از مستضعفان از منظر قرآن می‌پردازیم.
آیت الله سید محمدرضا علم الهدی

با گذشت چند ماه از عملیات طوفان‌الاقصی هنوز برخی، ناتوانی رژیم صهیونیستی در مبارزه با مجاهدان فلسطینی را نمی‌بینند و مردم را از حملۀ رژیم غاصب به ایران می‌ترسانند و حمایت جمهوری اسلامی از جبهۀ مقاومت را اشتباه قلمداد می‌کنند. برای تبیین جهاد و حمایت از مستضعفان از منظر قرآن، با آیت‌الله سیدمحمدرضا علم‌الهدی گفتگو می‌کنیم.

جنگ افروزی در اسلام ممنوع است

در قرآن جنگ افروزی و ایجاد فتنه، منع شده است. قرآن فرموده «الفتنه اشد من القتل». ترساندن مردم از «جهاد فی سبیل‌الله» نیز بر خلاف آموزه‌های قرآن است؛ چرا که در آیۀ ۷۰ سورۀ نساء آمده است که فراهم شدن زمینۀ جهاد برای انبیاء، صدیقین، شهدا و صالحین از فضل خداوند است «ذالک فضل من الله».

شهید قاسم سلیمانی، از بچه‌های یتیم شهدا درخواست می‌کرد که دعا کنید من شهید بشوم. چون «إنَّ الجِهادَ بابٌ مِن أبوابِ الجَنَّةِ فَتَحَهُ اللَّهُ لِخاصَّةِ أولیائِهِ» خدا می‌خواست که این‌ها به دنیا مشغول نشوند. «ذَٰلِكَ الْفَضْلُ مِنَ اللَّهِ وَكَفَىٰ بِاللَّهِ عَلِيمًا» خدا می‌داند که چقدر مقام بلندی است.

در آیه ۷۱ خداوند می‌فرماید که سلاح برگیرید:‌‌ «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا خُذُوا حِذْرَكُمْ» یعنی آماده شوید. چرا باید آماده شویم؟ یعنی باید بجنگیم؟ خیر. به این دلیل که اگر دشمن بر شما فرود آید، در مقابل دشمن منفعل نباشید. در درجۀ اول جوان‌‎ها، نوجوان‌ها، دختران و مادران جوان ما به سلاح ایمان، مسلح شوند؛ چرا که حذر ما ایمان ما است.

سپری که از ما در مقابل شیطان محافظت می‌کند و مانع از انحطاط فکری و هضم در استکبار جهانی می‌شود، ایمان است و این فرمان خداوند است. «فَانْفِرُوا ثُبَاتٍ أَوِ انْفِرُوا جَمِيعًا» یعنی این حرکتی که می‌خواهید به سوی خدا کنید، به صورت تک به تک و گروه به گروه بیایید یا ملت به ملت بیایید. ممکن است در بین شما کسانی باشند «وَإِنَّ مِنْكُمْ لَمَنْ لَيُبَطِّئَنَّ» که احساس کندی کنند.

ظریف

این‌ها انسان‌های عجیبی هستند. به خیال خودشان سعی می‌کنند در سخنرانی‌ها و گفتارهایشان به گونه‌ای سخن بگویند که آتش افروزی نکنند. می‌گویند که ما صلح‌طلب و اصلاح‌طلب هستیم. اگر شما که در خط مقدم هستید، درگیر و کشته و مبتلا به آتش و خون شدید «فَإِنْ أَصَابَتْكُمْ مُصِيبَةٌ قَالَ قَدْ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيَّ إِذْ لَمْ أَكُنْ مَعَهُمْ شَهِيدًا». اما آن‌ها از اینکه در جبهه‌ها کشته نشدند، خوشحال هستند و اکنون هم از رانت و قدرت، در مسیر اشتباهی استفاده می‌کنند.

کسی که در این‌جا شهید شود آ‌‌ن‌جا شهید می‌شود

زمانی که می‌بینند، مردم زیر تابوت شهید حججی چه می‌کنند به گفتۀ قرآن: «لَيَقُولَنَّ كَأَنْ لَمْ تَكُنْ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُ مَوَدَّةٌ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزًا عَظِيمًا». وقتی که از میدان جنگ فرار می‌کردید، باید این روز را نیز می‌دید. «فَلْيُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ» هر زمان که کسانی در راه خدا مقاتله می‌کنند «الَّذِينَ يَشْرُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا بِالْآخِرَةِ».

حاج قاسم جمله‌‌ای گفته که هیچ زمان فراموشش نکنید: «کسی که در اینجا شهید شود، آ‌‌ن‌جا شهید می‌شود.» یعنی باید در مسیری قرار بگیری که خداوند می‌فرماید‌ «يَشْرُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا بِالْآخِرَةِ». بهشتی‌ها و مطهری‌ها با جهاد و ایستادگی در مقابل دشمن بود که کشته شدند و اگر آن‌ها هم مصلحت‌طلب و عافیت‌طلب بودند، کشته نمی‌شدند.

جهاد در راه خدا

«وَمَنْ يُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيُقْتَلْ أَوْ يَغْلِبْ» یا کشته می‌شود یا غلبه می‌کند؛ اگر کشته شد، شهید است و اگر غلبه کرد «فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا». اگر جانبازان و آزدگان بتوانند، فخر دوران مبارزه را حفظ کنند، درجه شهید را دارند. قرآن می‌فرماید که نگویید که تا چه زمانی بجنگیم؟ دلار و پول و اوضاع نابسامان است. این‌گونه سخن نگویید. «وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ» بلکه بگویید چرا به جنگ دشمنان نرویم و در راه خدا مجاهدت نکنیم؟

مردم فلسطین مصداق کامل مستضعف هستند

«بالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ» حا مردم غل کهزه، قربانی می‌دهند، مستضعف هستند یا نه؟ مصداق کامل مستضعف این‌ها هستند که هیچ پناهی ندارند. خوشه‌های آتش بر سرشان می‌ریزد و خیلی از کسانی که کشته‌ها و مجروحانشان را جمع می‌کنند، فردا خودشان هم زنده نیستند و به شهادت می‌رسند.

مردم مظلوم فلسطین

مردم فلسطین دست به دعا برداشتند «الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَٰذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا» خدایا ما را از دست اسرائیلی‌ها نجات بده. خودشان که به تنهایی، توانایی جنگیدن ندارند. ما باید از آن‌ها حمایت کنیم، نه اینکه بگوییم به ما ربطی ندارد و آن‌ها عرب هستند و ما عجمیم، آن‌ها آن طرف هستند و ما این طرف هستیم. از کجا معلوم مخاطب قرآن ما نیستیم؟

دعای آن‌ها این است که «رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَٰذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ نَصِيرًا» این‌ها به خدا گفتند که خدایا! نمی‌شود مردان غیوری برخیزند و ما را یاری کنند؟ خداوند می‌گوید که مردمی از ایران بر می‌خیزند و شما را یاری می‌کنند.

این آیه درباره اهل‌بیت (علیهم‌السلام) هم صدق می‌کند. اهل‌بیت به شهادت رسیدند و خاندان ایشان زیر چنگال استکبار آن زمان بودند چرا که یهودیان، حکومت بنی‌امیه و بنی‌عباس را مدیریت می‌کردند و در میان آن‌ها نفوذ داشتند. در تمام دوران بنی‌امیه و بنی‌عباس، وزرای خلفا، یهودی بودند اما نه با نشان یهودیت. در پیکرۀ قرآن به ویژه سورۀ بقره که با موضوع منافقین شروع می‌شود، به یهودیانی اشاره می‌کند که در لباس مسلمانان، در حکومت‌های جبار بودند و سعی داشتند، اهل‌بیت را با ظلم و قتل به نابودی بکشانند.

ما مأمور خدا برای جهاد هستیم

به خدا گفتند «وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ نَصِيرًا» و خدا ایران را در برابر جبهۀ کفر پیروز کرد تا دعای مستضعفان را به اجابت برساند. چه کسی گفته است که ما وظیفه نداریم مبارزه کنیم؟ قرآن در آیه ۷۵ سوره نساء می‌فرماید که آن بی‌نوایان مظلومی که خونشان به ناحق ریخته شد، گفتند خدایا «وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ نَصِيرًا».

ما به پاس موفقیت چهل ساله علیه استکبار جهانی و سرنگونی سیستم و نظام جهانی و حاکمیت کفر و استکبار بر خواستیم. ما کسانی هستیم که می‌خواهیم از جانب خدا برای آن‌ها نصیر باشیم. کسانی که خدا را یاری می‌کنند چه ویژگی‌هایی دارند؟ «الَّذِينَ آمَنُوا يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ». محکوم نکنید که چرا به اسرائیل حمله کردید! ما مأمور خدا هستیم.

به یاد بیاورید

چگونه در زمان حضرت داوود (ع) در جنگ با طاغوت، مسائلی رخ داد که طالوت و جالوت با یکدیگر جنگیدند. آیا مردم برای نجات آن‌ها مأمور نبودند؟ آن روز مستضعفان بنی‌اسرائیل بودند و حال خداوند به همین بنی‌اسرائیل می‌فرماید که خجالت بکشید و به یاد بیاورید زمانی را که بدبخت و ذلیل بودید و ما شما را از چنگال فرعون نجات دادیم؛ ظلم نکنید.

ای بنی‌اسرائیل به یاد بیاورید «يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ» به شما نعمت دادم و انبیاء را فرستادم «وَأَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ» و شما را در عالم به عزت رساندم. البته این به معنای برتری و دلیلی برای نژادپرستی یهود و صهیونیسم نیست. «فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ» یعنی انبیاء را در میان شما مبعوث کردم برای باور به توحید، برای نجات محرومان و مستضعفان. حال شما قاتل مستضعفان شده‌اید؟

«الَّذِينَ آمَنُوا يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالَّذِينَ كَفَرُوا يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ الطَّاغُوتِ» وقتی عده‌ای کشته می‌شوند، می‌گویند: «الله اکبر.» وقتی شهیدشان را از زیر خاک در می‌آورند می‌گویند: «الله اکبر.» جریان مقابل هم می‌جنگند اما در مسیر طاغوت.

اولیاء شیطان استکبار جهانی است

ای مسلمانان که خطاب قرآن به شما است، بشنوید: «فَقَاتِلُوا أَوْلِيَاءَ الشَّيْطَانِ.» اولیاء شیطان، استکبار جهانی است. آمریکا با شیاطینِ استکبار جهانی و اتحادیه اروپا متحد است. همچنین بعضی از کشورهای شمالی و شرقی ایران با آن‌ها همکاری می‌کنند. این‌ها شیاطین هستند و آمریکا و دولت‌های استکباری اولیاء شیطان هستند.

ظریف و استکبار جهانی

اما نترسید که «فَقَاتِلُوا أَوْلِيَاءَ الشَّيْطَانِ» و «إِنَّ كَيْدَ الشَّيْطَانِ كَانَ ضَعِيفًا». ولی این امتحان است. صبر کن تا امتحانت را بدهی. انسان‌هایی که کشته می‌شوند، نزد خدا ناله می‌کنند و این موجب بیداری می‌شود. السهوه الاسلامی یعنی بیداری. مسلمان‌ها در فساد و فحشا ممکن است خدا را فراموش کنند ولی در این زمان، خداوند به آن‌ها تلنگر می‌زند.

خداوند در قرآن می‌فرماید: «مَنْ قُتِلَ مَظْلُومًا فَقَدْ جَعَلْنَا لِوَلِيِّهِ سُلْطَانًا.» چه ایرادی دارد که ما ایرانی‌ها اولیاء آنان باشیم؟ خدا توفیق دهد که با شیطان بجنگیم «إِنَّ كَيْدَ الشَّيْطَانِ كَانَ ضَعِيفًا». مبادا به گونه‌ای سخن بگوییم که حق با استکبار جهانی است و حمله به اسرائیل اشتباه است.

ماهیت استکبار این است که از کسانی که با او می‌جنگند، هراس و واهمه دارد. آمریکا بسیار ضعیف است. اگر آمریکا قدرتمند بود، می‌جنگید. اما نمی‌خواهد بجنگد؛ چرا که خودشان هم می‌دانند که سربه‌سر بعضی از کشورها نباید بگذارند. برخی می‌گویند که چرا باید بودجۀ نظامی داشته باشیم؟‌ قرآن فرموده: «وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَمِنْ رِبَاطِ الْخَيْلِ.»

خیل یعنی اسب. رباط خیل یعنی سلسله اسب‌های پرورش یافته. اسب‌های امروز ما، پهبادها و موشک‌های ما است. آن زمان که پیامبر به کمک فرماندۀ قهرمان تاریخ اسلام، امیرالمؤمنین، ۸۴ جنگ با یهود داشته است که در هجده جنگ، پیامبر حضور داشته‌اند و بقیه را امیرالمؤمنین پیروز جنگ‌ها بوده است.

گوستاو لوبون، نویسندۀ کتاب تاریخ تمدن اسلام و عرب که مسیحی است، نوشته است که تمام جنگ‌های اسلام با یهود و بنی‌اسرائیل بوده است. همۀ جنگ‌های پیامبر، حتی اگر با مشرکان بود، با حمایت یهود از مشرکان این جنگ‌ها ایجاد شدند.

یهودیان در خیبر از امیرالمومنین سیلی خوردند!

پس باید با شیعه دشمن باشند. یهود تاریخ خودش را که خوب می‌داند. این‌ها همان مردمانی هستند که در خیبر از امیرالمؤمنین سیلی خوردند. داستان خیبر را یهودی‌ها هم می‌دانند. زمانی که خیبر فتح شد، مستأجران خدیجۀ کبری (س) که در باغ‌های فدک بودند، هنگامی که دیدند، سطوت یهود فروریخت، مجبور شدند که اسلام بیاورند و اموال خدیجۀ کبری (س) به پیامبر بازگشت.

مردم در فدک طمع کردند. مسلمانان باید بدانند که مردم فدک را غنیمت دانستند، اما پیامبر فرمود که شما نجنگیدید که به شما غنیمت بدهم! وحی آمد که «وَ آتِ ذَا الْقُرْبى حَقَّهُ». در زمان حیات پیامبر کسی جرأت نداشت زمین حضرت زهرا (س) را بگیرد. غیر از حضرت زهرا (س) از حضرت خدیجه (س) وارثی برای ایشان نبود. خدا فرمود: «آتِ ذَا الْقُرْبى حَقَّهُ.» منظور از ذَا الْقُرْبى حضرت فاطمه (س) است.

رسول خدا فدک را به فاطمۀ زهرا (س) دادند و تا زمانی که زنده بودند، کسی چیزی نگفت. به مجرد اینکه یهودیان کودتای بزرگی را به وسیلۀ اهرم‌ها و افسران خودشان رقم زدند، موفق شدند هفتاد روز بعد از غدیر و پس از رحلت پیامبر (ص) خلافت را از مسیر خودش برگردانند و همین یهودیان، فدک را که از دست داده بودند، به وسیلۀ خلیفۀ اول و دوم، دوباره به‌دست آوردند.

توقف در دنیا کم است

این‌ها مستأجران حضرت خدیجه (س) بودند اما بعد از آنکه فدک را از دست دادند، دوباره گرفتند و دوباره همان‌هایی که قبل از فتح مکه خلع ید شده بودند، بر فدک مستولی شدند. این را به این دلیل گفتم که استکبار همیشه حضور دارد.

«أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ قِيلَ لَهُمْ كُفُّوا أَيْدِيَكُمْ» آیا نمی‌بینید کسانی را که وقتی گفته می‌شود دست از جنایت بردارید و «وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ». ای کسانی که مسلمان شدید «فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتَالُ». ۸۴ غزوه در نُه سال خیلی است و پیامبر فقط نُه سال با یهود و نصاری جنگیدند.

«إِذَا فَرِيقٌ مِنْهُمْ يَخْشَوْنَ النَّاسَ» برخی از همین مردم از مردمی می‌ترسیدند که «كَخَشْيَةِ اللَّهِ أَوْ أَشَدَّ خَشْيَةً» که به خدا می‌گفتند خدایا ما داشتیم گندم می‌کاشتیم و خرما برداشت می‌کردیم و زراعت می‌کردیم و «فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتَالُ». همین که ترسیدند «قَالُوا رَبَّنَا لِمَ كَتَبْتَ عَلَيْنَا الْقِتَالَ». یعنی پروردگار ما، چرا جنگ را بر ما روا داشتی؟

«لَوْلَا أَخَّرْتَنَا إِلَىٰ أَجَلٍ قَرِيبٍ» چرا مهلت نمی‌دهی ما به زندگی خودمان مشغول باشیم؟ کسانی که در رفاه هستند و از جنگ می‌ترسند، اما از خدا نمی‌ترسند. چون هراس دارند، می‌گویند که بگذارید قدری زندگی کنیم و این‌قدر مرگ بر آمریکا و مرگ بر اسرائیل نگویید، چراکه آخرش دامن مملکت ما را می‌گیرد.

البته این‌ها به جنگ نخواهند رفت و وقتی که آسایش‌شان ذره‌ای کم شود، خدا به پیامبر می‌گوید به این‌ها بگو «قُلْ مَتَاعُ الدُّنْيَا قَلِيلٌ» توقف در دنیا کم است. «وَالْآخِرَةُ خَيْرٌ لِمَنِ اتَّقَىٰ» خب این‌ها از با تقواها نیستند که آخرت را تمنا کنندو «وَلَا تُظْلَمُونَ فَتِيلًا» و اما ای کسانی که از جنگ و جهاد می‌ترسید در آیه ۷۸ می‌فرماید: «أَيْنَمَا تَكُونُوا» بروید در هر نقطه‌ای از دنیا که دلتان می‌خواهد.

«يُدْرِكْكُمُ الْمَوْتُ وَلَوْ كُنْتُمْ فِي بُرُوجٍ مُشَيَّدَةٍ» برج‌های بلندمرتبه را نگاه کنید؛ این‌ها برای مستضعفان نیست. به جزیرۀ کیش بروید و ساختمان‌ها را ببینید که برای مستضعفان نیست! شما به کشورهای پیشرفتۀ اروپا و آمریکا و کشورهای بزرگ دنیا بروید، این‌ها هم برای مستضعفان نیست! ای مستکبران که موفق شدید دنیایتان را آباد کنید «أَيْنَمَا تَكُونُوا يُدْرِكْكُمُ الْمَوْتُ». این چه بیچارگی است که به آن توجه نمی‌کنید:

عمری که عجل در پی آن می‌تازد                   هرکس غم و اندوه خورد می‌بازد

«وَلَوْ كُنْتُمْ فِي بُرُوجٍ مُشَيَّدَةٍ وَإِنْ تُصِبْهُمْ حَسَنَةٌ يَقُولُوا هَٰذِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ» وقتی که نعمات خدا و پیروزی به همه می‌رسد آن زمان می‌گویند، ما مورد عنایت خدا هستیم، اما دروغ می‌گویند. سهم دیگران را خورده‌اند و می‌گویند که «هَٰذِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ». وقتی که جنگ شد و آسیب دیدند، آن را به رهبر آن زمان که پیامبر بود نسبت دادند. امروز در جامعۀ ما اگر سودی به آن‌ها برسد، آن را از توانایی‌های فکری و اقتصادی خودشان می‌دانند، اما اگر آسیبی ببینند به رهبر نظام، حرف زشت و تهمت می‌زنند.

«يَقُولُوا هَٰذِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ» پیامبر بگو به آن‌ها که هرچه خوبی می‌رسد، «من عندالله» و هرچه بدی هم می‌رسد «من عندلله». بعد خداوند می‌فرماید «فَمَالِ هَٰؤُلَاءِ الْقَوْمِ» این قوم را چه می‌شود؟ «لَا يَكَادُونَ يَفْقَهُونَ حَدِيثًا» چرا حرف حساب را نمی‌فهمند؟ چرا نمی‌خواهند حرف درست را بفهمند؟ بنابراین مردم باید بدانند «مَا أَصَابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ وَمَا أَصَابَكَ مِنْ سَيِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِكَ» چرا اعمال خودتان را محاسبه نمی‌کنید؟ بدی‌ها از تو و خوبی‌ها از خداست و ای پیامبر «وَأَرْسَلْنَاكَ لِلنَّاسِ رَسُولًا وَكَفَىٰ بِاللَّهِ شَهِيدًا»

علوم انسانی باید اسلامی و قرآنی باشد

قرآن به تمام مشکلات فکری جامعه، جواب داده است. از کسانی که با قرآن انس دارند، هر سوالی دارید، بپرسید و ببینید که قرآن پاسخ همۀ سوالات را داده است. یک مسئلۀ اجتماعی یا علوم انسانی پیدا کنید که در قرآن مطرح نشده باشد.

قرآن کریم

شنیده شده است که برخی بر اثر عدم اطلاع از معارف قرآنی، می‌گویند که علوم انسانی نمی‌تواند اسلامی شود. در حالی‌که خداوند اسلام را برای انسان قرار داده است. علومی انسانی که نتواند علوم انسانی اسلامی شود، حیوانی می‌شود! پس این علوم انسانی نیست.

از نظر علمی می‌گوییم انسان، حیوان ناطق است. اگر این حیوان به نطق برسد، یعنی عاقل شود، انسان می‌شود؛ وگرنه ما مشترکاتمان با حیوان‌ها، خوردن، خوابیدن، تکاثر در نسل و پر و خالی کردن شکم است.

راه رسیدن به مقام انسانیت چیست؟

اگر قرآن را فهمیدی، انسان می‌شوی و اگر نفهمیدی، همان حیوانی که بودی می‌مانی. همۀ آدم‌ها که ناطق نیستند. آدم‌هایی که به توحید می‌رسند، انسان شده‌اند. چون مرتبۀ حیوانی و مرتبۀ مقدمات را همۀ انسان‌ها دارند. اطبایی هم که ما را درمان می‌کنند، حیوانات را هم می‌توانند درمان کنند.

تمام پزشکان جنبۀ بدنی، خون، پوست، رگ، سلول، گلبول‌های سفید و قرمز را شناسایی و درمان و جراحی می‌کنند. همۀ این‌ها محترم است، اما این جنبۀ حیوانی است و جنبۀ انسانی نیست. جنبۀ انسانی ما، انبیاء و قرآن هستند./502/

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *