قوم بنی اسرائیل پس از عبور از رود نیل یا دریای سرخ به دلیل نافرمانی از دستور خداوند به مدت چهل سال در وادی تیه واقع در دشت سینا سرگردان شده و از ورود به بیت المقدس محروم منع شدند. برای بررسی بیشتر این موضوع با استاد سطوح عالی حوزه علمیه آیت‌الله سید محمدرضا علم‌الهدی گفتگو کردیم.
چرا حضرت موسی قوم بنی اسرائیل را رها کرد و این قوم به سرگردانی و تحیر در وادی تیه دچار شدند؟
بنی اسرائیل اگرچه اکنون با ما دشمنی می‌کنند، اما این قوم با پیامبران خود به مراتب، بیشتر دشمنی کرده‌اند. یکی از گلایه‌هایی که خداوند به این قوم نژادپرست دارد، ادعاهای عجیب و غریبی است که کرده‌اند. خدا به این جماعت در آیه ۲۱ سوره مائده فرمود: «يَا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِي كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ» یا موسی به این مردم بگو برخیزید!
این‌ها در دشت سینا سرگردان بودند. حضرت موسی آنان را از رود نیل عبور داده بود، سپس از کانال سوئز گذشته بودند و در دشت سینا توقف کرده بودند. خطاب آمد بجنگید و ارض مقدس یعنی بیت المقدس که مسجدالاقصی در آن است را از دست دشمنان بگیرید.
یهود نحله‌ای از شریعت ابراهیمی
در آن زمان هرکس پیرو حضرت موسی بود، بر شریعت حضرت ابراهیم بود و به آن‌ها یهودی نمی‌گفتند. یهودی‌ها نحله‌ای از شریعت ابراهیمی هستند که بعدها به مناسبت انتصاب به فرزندان یهودا به خودشان میگویند یهودی.
از آنجا که کلمه «هدایت» در زبان عربی و زبان عبری با یکدیگر هم‌معنا هستند «قُلْ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ هَادُو» کلمه «هادو» و «یهود» همان معنایی است که در عربی می‌گوییم «هدایت». پیغمبرشان فرمود برخیزید و برویم «لَا تَرْتَدُّوا عَلَىٰ أَدْبَارِكُمْ» و روی پاشنه‌های پایتان نچرخید (تردید نکنید) و حرکت کنید برویم و بیت المقدس را بگیریم.
این‌ها همکاری نکردند و گفتند: «قَالُوا يَا مُوسَىٰ إِنَّ فِيهَا قَوْمًا جَبَّارِينَ» در بیت المقدس یک طایفه ستمگر مقتدر وجود دارد «وَإِنَّا لَنْ نَدْخُلَهَا» و ما حاضر نیستیم با آن‌ها بجنگیم «حَتَّىٰ يَخْرُجُوا مِنْهَا». خداوند می‌خواهد این‌ها جهاد کنند اما بنی‌اسرائیل تن به جهاد نمی‌دادند «فَإِنْ يَخْرُجُوا مِنْهَا فَإِنَّا دَاخِلُونَ» و می‌گفتند اگر آن‌ها بروند ما جایگزین آن‌ها می‌رویم، در ادامه اما عجیب است که به حضرت موسی گفتند «قَالُوا يَا مُوسَىٰ إِنَّا لَنْ نَدْخُلَهَا أَبَدًا مَا دَامُوا» اگر هم الان اهالی غزه منتظر بمانند که اسرائیل برود و مبارزه نکنند، اسرائیل هرگز نمی‌رود.
نفرین حضرت موسی بر قوم بنی‌اسرائیل
پس بنابراین خدا این قوم را به وسیله پیامبرعظیم‌الشأن‌شان امتحان کرد و هدایتشان کرد که حرکت کنید اما به حضرت موسی گفتند ما تا زمانیکه دشمنان در آنجا هستند ما نخواهیم رفت و یک عبارت زشت هم گفتند که، آقای موسی «فَاذْهَبْ أَنْتَ وَرَبُّكَ». در اینجا مشخص می‌شود که این‌ها ایمان به خدای آسمان و زمین نداشتند.
آن‌ها الله جل جلاله را قبول نداشتند و گفتند: «فَاذْهَبْ أَنْتَ وَرَبُّكَ فَقَاتِلَا إِنَّا هَاهُنَا قَاعِدُونَ» شما و خدایت بروید بجنگید. این سخنان مانند آن است که صحابه پیامبر بگویند که شما و علی بن ابی طالب (علیه‌السلام) بجنگید که البته همینطور هم شد که در خیبر، پیامبر و علی بن ابی طالب به میدان آمدند.
حضرت موسی به خدا شکایت کرد «قَالَ رَبِّ إِنِّي لَا أَمْلِكُ إِلَّا نَفْسِي وَأَخِي» این آیه درباره موسی و هارون است که یک نفر بیشتر با من همراهی نمی‌کند و من قدرت هدایت این بنی‌اسرائیل را ندارم؛ چراکه این‌ها از من پیروی نمی‌کنند و پس از آن دعا کرد «فَافْرُقْ بَيْنَنَا وَبَيْنَ الْقَوْمِ الْفَاسِقِينَ» ما می‌گوییم دعا کرد اما در واقع آن‌ها را نفرین کرد.
جنگ بنی‌اسرائیل با وصی حضرت موسی
خداوند به حضرت موسی دستور داد که از میان قوم بیرون بیا و ایشان بیرون آمد. اجل موسی رسید و جبرئیل به او خبر داد که تو از دنیا می‌روی. حضرت موسی پس از آنکه کفن پوشید، در قبر قرار گرفت و عزرائیل قبض روحش کرد و به حسب ظاهر بنی‌اسرائیل هم از قبر او بی خبرند.
«قَالَ فَإِنَّهَا مُحَرَّمَةٌ عَلَيْهِمْ ۛ أَرْبَعِينَ سَنَةً» چهل سال در دشت سینا «يَتِيهُونَ فِي الْأَرْضِ» همینطور بدون حضرت موسی سرگردان ماندند و از آنجایی که برادر ایشان هارون قبل از موسی ازدنیا رفته بود، حضرت موسی یوشع بن نون علیه‌السلام را وصی خود قرار داد. حضرت موسی همسری به نام صفورا داشت که به روایت تاریخ یکصد و سی هزار نفر را دور خودش جمع کرد و به جنگ وصی حضرت موسی یعنی یوشع بن نون رفت.
این طایفه چه شباهت بسیار دارند به مسلمانان زمان پیامبر خاتم که صد و بیست هزار نفر نیرو را عایشه در بصره جمع‌آوری کرد و به جنگ وصی پیامبر آخرالزمان علی بن ابی طالب علیه‌السلام رفت. خداوند در آیه‌ای که ذکر کردیم می‌فرمایند که این قوم با حضرت موسی چه کردند و به همین سبب خدا سرگردانشان کرد.
وقتی که اصحاب رسول خدا امیرالمومنین را خانه نشین کردند، ۲۵ سال سرگردان بودند و بعد هم خلافت ظاهرا به علی بن ابی طالب رسید، پس از عمر کوتاه حکومت ایشان، پس از شهادت امیرالمومنین دیگر مسلمانان روی سعادت را ندیدند. این خیلی عجیب است. این کلمه «یتیهون فی الارض» می‌گوید نگران قوم فاسق نباش و برای آن‌ها تأسف نخور چراکه آن‌ها از اوامر خدا و پیامبر خدا اطاعت نکردند.
