فعال حوزه سینما و نقد فیلم، دکتر زهرا راد در حاشیه نشست نقد سریال ونزدی در بعد از ظهر دوشنبه 25 اردیبهشت 1402 در مصاحبه با خبرنگار مؤسسه فرهنگی رسانه‌ای استاد فرج‌نژاد، گفت: دیدگاه استاد فرج‌نژاد به فیلم و سینما خیلی ایدئولوژیک بود. ایشان به نقد ایدئولوژیک اثرها می‌پرداختند. بیش از همه به این لایه و رمزگان توجه می‌کردند و برایشان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بود.

ما هم که از شاگردانشان بودیم همیشه تصورمان از فیلم، چیزی در حد یک سرگرمی و لایه ظاهری نبود؛ بلکه ما هم بیش از همه به نقد ایدئولوژیک اثرهای سینمایی توجه می‌کردیم. علاوه بر سطح ایدئولوژیک، اتصال معناشناختی موجود در مجموعه فیلم‌ها و سریال‌ها برایشان مهم بود.

نظرتان درباره کلاس چیست؟ سطح کلاس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

به نظر بنده شرکت‌کنندگان خوب بودند. الحمدلله همه دوستان با انگیزه در نشست شرکت کرده بودند. به علاوه اشراف به سنیما داشتند و فیلم‌ها را دیده بودند. انگیزه خوبی برای کار داشتند و اگر آموزش داده بشوند، می‌شود اتفاقات خوبی را رقم زد.

نظرتان درباره روند کلی مدرسه فرهنگی رسانه‌ای استاد فرج‌نژاد چیست؟

خیلی اتفاق خوبی است؛ در گذشته قم چنین امکاناتی را به صورت خیلی محدود وجود داشت، تنها مدرسه اسلامی هنر چنین کلاس‌هایی را برگزار می‌کرد. در کل مدرسه رسانه‌ای اتفاق میمون و مبارکی است. خودم دو دفعه توفیق حضور در کلاس‌ها را داشته‌ام و توانسته‌ام که خدمت دوستان باشم. از فضایی که ایجاد شده خیلی خوشحال هستم. زحماتی که دوستان می‌کشند خیلی خوب است و خودم استفاده کردم.

به نظر شما فوت کوزه‌گری نقادی فیلم چیست؟

استاد محمدحسین فرج‌نژاد همیشه به ما می‌گفتند: برای نقاد فیلم شدن جای اینکه توصیه کنم صد فیلم ببینید، می‌گویم صد کتاب بخوانید. زیرا برای نقد فیلم باید از دانش نظری بالایی برخوردار باشیم. از این راه است که می‌توانیم به راحتی نمود این تفکرات را در فیلم‌ها و اثرهای سینمایی و رسانه‌ای بیابیم.

خاطره‌ای از استاد فرج‌نژاد در یادتان هست؟

نمی‌دانم چقدر ایشان را می‌شناسید، اما شخصیت با نشاط و سرزنده‌ای داشتند. اغلب مواجهه‌هایم با ایشان خاطره خوشی بوده است، به همین دلیل خاطره خیلی ویژه در خاطرم نیست. نکته مهمی که درباره انسان‌هایی مثل ایشان وجود دارد این است که در طول زندگی‌شان خیلی ناشناخته هستند و وقتی از دنیا می‌روند تازه شناخته می‌شوند.

در زمان حیاتشان یکی از چیزهایی که برایشان ناراحت‌کننده بود و اذیتشان می‌کرد، نداشتن امکانات کافی برای تربیت نیروهای [متخصص] انقلابی بود. او می‌خواست حرف حق انقلاب اسلامی را بهشان یاد بدهد و همیشه با تمام وجود تلاش خالصانه و بی‌چشم داشت سعی می‌کرد که بدون قرار گرفتن در ساختار این خلأ را پر کنند. فکر می‌کنم در زمان حیات هم تا جایی که من می‌دانم موفق بودند.

ایشان چه میزان بر روی شما و زندگیتان مؤثر بودند؟ ارتباطتان با ایشان چگونه بود؟ نقد ایدئولوژیک

قطعا رابطه ما رابطه شاگرد و استاد بود. با این حال که فاصله سنی‌شان با من خیلی زیاد نبود و با همین سن کم مستحق واژه استاد بودند، همیشه این نکته را می‌گویم که اگر ایشان نبودند شاید من در فضای رسانه نمی‌ماندم؛ چون عموم دوستانی که فعالیت رسانه‌ای می‌کنند، دانش رسانه‌ای کافی را دارند؛ اما از دانش‌های نظری بهره کافی را ندارند. دانش‌های نظری ایشان در حوزه‌های مختلف خیلی غنی و قدرتمند بود. همین مسأله منجر به باز شدن گره‌های فکری ما می‌شد و سؤالاتمان را جواب می‌دادند و همین باعث شد که ما در فضای رسانه بمانیم.

وقتی خبر فوت ایشان را شنیدید چه حسی به شما دست داد؟ نقد ایدئولوژیک

احساس تمام کسانی را داشتم که عزیزی را از دست داده‌اند. این اتفاق ناگوار برای همه ما دردناک بود، اما چیزی که باعث شد بتوانیم با آن کنار بیاییم، زنده نگه داشتن نام و یاد ایشان و آن راهی بود که برای آن تلاش کرده بودند، آموزش آنچه که به ما یاد داده بودند و بی‌نتیجه نگذاشتن زحماتشان داغ ما را تسکین می‌داد.

این گزارش را هم بخوانید:

معتقد به اصالت فرم نیستیم ولی آن را از قلم نمی‌اندازیم