کتاب «تحلیل نفوذ فرهنگ کابالیسی (عرفان یهودی) در سینما» نوشته استاد مرحوم محمدحسین فرجنژاد و دکتر رفیعالدین اسماعیلی است که در تابستان 1396 منتشر شد. در این کتاب با بررسی نفوذ مؤلفههای کابالیسم و سیر تطور تاریخی آن در غرب، به تحلیل آثار شاخص سینمایی هالیوود پرداخته میشود و چگونگی نفوذ مفاهیم کابالیستی را در این آثار بررسی میکند.
فصل اول کتاب در ضرورت شناخت دشمنان تمدن اسلامی از منظر رهبری، جایگاه غربشناسی و دشمنشناسی عمیق و پیشینه تحقیق نگاشته شده است.
فصل دوم مفاهیم استفاده شده در کتاب را معرفی کرده و به واکاوی انتقادی تاریخ، اندیشه و فرهنگ قبالا، مبانی و تاریخچه تفکرات عرفانی و شبهعرفانی در یهود، مؤلفههای اصلی قبالا و موج دین نوین جهانی، مؤلفهها و راهکارهای گسترش بیداری جهان میپردازد.
فصل سوم کتاب برخی از روششناسیهای نقد و تحلیل آثار سینمایی را بررسی میکند و روششناسی جدیدی با عنوان روش «فنی-حکمی» را مطرح میکند.
فصل چهارم، نقد و تحلیل برخی از فیلمها و نفوذ فرهنگ قبالا در سینما را بررسی میکند و فصل پنجم نیز به نتیجهگیری، ارائه راهبرد و راهکارها میپردازد.
نویسندگان در چکیدهای بر این اثر چنین نگاشتهاند:
«مطالعات دینی و عرفانی سینما و فهم فلسفه فیلم، از مهمترین مراحل رسیدن به سینمای دینیِ بومی است. برای این امر مطالعه سینمای دینی و عرفانی غرب نیز مددکار ماست؛ ولی باید مواظب بود که امروزه، با گسترش روزافزونِ نوعی معناگرایی ممزوج به جادو، علوم غریبه، موعودگرایی و مسیحاباوری خاص با رنگ و بوی یهودی در رسانههای غرب روبرو هستیم.
کابالیسم(عرفان یهود) در سالهای اخیر، به مدد رسانههای جریان سرمایهداری صهیونیستی، روح تازهای گرفته و در مجامع سیاسی، فرهنگی، علمی و رسانهای غرب، تأثیرات خود را گذاشته است.
سینمای غرب بهخصوص هالیوود، در فضای آخرالزمانی کنونی، به وفور به سمت زنده کردن آرمانهای کابالیستی چون جادوگری، مسیحاگرایی، شیطانگرایی، جنگرایی، علوم غریبه، ریاضی و کمّی کردن عالم، تقلیلگرایی متافیزیک به اعداد و حروف، حروفگرایی، خداـ انسانانگاری، جسمانگاری مجردات و میل به تسلطِ بیشترِ انسان بر عالم پیش میرود.
این نوشته سعی دارد با بررسی نفوذ مؤلّفههای کابالیسم و سیر تطور تاریخی آن در غرب، به تحلیل آثار شاخص سینمایی چون ماتریکس، انیماتریکس، ناین(عروسک شماره نُه)، شاگرد جادوگر و کنستانتین به عنوان آثار شاخص این جریان در هالیوود بپردازد و چگونگی نفوذ مفاهیم کابالیستی در این آثار را بررسی نماید.
برای رسیدن بدین هدف، روش فرمالیستی و نوفرمالیستی، کارایی نخواهد داشت و لذا روشهایی چون تحلیل رمزگان جانفیسک، تحلیل روایت یوسفزاده و روش فنی- حکمی ابداع شده توسط نگارندگان، مورد توجه قرار گرفتهاند تا بتوان با چنین روشهایی، علاوه بر فهم فرم و سبکِ ساخت، معانی و مبانی و فرهنگ فیلم را از اثر هنری به دست آورد.
تحلیلهایی از این دست، از جهتی به فهم عمیقتر دین سینمایی شده در غرب و ارتقای سواد رسانهای افراد کمک میکند و از طرفی، به تولیدگران رسانهای کمک میکند تا در گیر و دار تولید، ضمن توجه به آثار شاخص، به مضامین و مبانی فلسفی و عرفانی خاص آنها نیز توجه داشته باشند و اسیر فرمهای معنادار و جهتدارِ غربی نشوند و بتوانند ایدههایی برای تولید آثار خوب با انسجام بین فرم و محتوای بومی نیز پیدا کنند.»
این کتاب با دقت علمی و عرفانی، در بخشهای ابتدایی هر کدام از اصطلاحات و واژههای «عرفان»، «تصوف»، «میستیسیزم»، «گنوستیسیزم»، «اسپیرچوالیتی»، «صوفیسم»، «معرفت شهودی»، «معرفت عمیق معنوی» و «مراقبت» را مورد کنکاش قرار داده است و نسبت عرفان یهودی قباله (کابالا) را با این موارد در تاریخ عرفان و دین یهود بررسی میکند.
همچنین این اثر علمی، سه مکتب اصلی سنتی عرفان یهود که شامل «مرکابا» و «قبالا» و «حسیدیسم» میشود را نیز بررسی کرده است و به «مسیحیت کابالیستی» و «مکتب قبالای فیلیپ برگ» در دوران معاصر رسیده است و مؤلفههای اصلی این مکاتب را در ادوار تاریخی مورد اقتضا برشمرده است. همچنین نویسندگان کوشیدهاند تا با نظر به برخی نشانهها و نمادهای اصلی یهودیت که در کابالیسم بیشتر کاربرد دارند، به غنای کتاب بیفزایند.
یکی دیگر از محسنات این کتاب، عدم اکتفا به نظرات مورخان کابالیست چون گرشوم شولم و سایر نویسندگان یهودی صهیونمآب است. این اثر برای کسب غنای بیشتر و توجه به منتقدین، تلاش کرده تا ضمن توجه به نظرات یهودیان منتقد صهیونیسم و منتقدین کابالا، نیز نگاهی به قرآن کریم و زاویه دید قرآن نسبت به یهودیان و فرقههای متأثر از آنان داشته باشد.
لزوم توجه بیشتر به مباحث قرآن حکیم درباره یهودپژوهی و دشمنشناسی و نگاهی اجمالی به آیات فراوان یهودشناسی در قرآن حکیم، از نظر نویسندگان این اثر مورد مداقه بوده و آیات متنوعی از قرآن در این اثر مورد توجه بودهاند و این مطلب زمانی ارزش بیشتری مییابد که بدانیم کتابهای کابالیستهایی چون فیلیپ برگ و گرشوم شولم، در کنار منابع یهودی چون زوهر، تلمود، تورات و سایر منابع و تفاسیر کتاب مقدس نیز مورد توجه مولفین اثر حاضر بوده است و همه اینها به جز منابع علمی است که درباره تاریخ، فلسفه و عرفان در غرب و سینما و فلسفه و حکمت هنر مورد استفاده قرار گرفته است.
