خداوند متعال به ابلیس فرمود: فرزندی به آدم نمی‌دهم، جز اینکه مانندش را به تو دهم و هر آدمی، همزاد شیطانی دارد.(مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۶۰، ص ۳۰۶، مؤسسة الوفاء، بیروت لبنان، ۱۴۰۴ ه. ق.)

پیغمبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود: چه‌بسا که هیچ‌کس نباشند، جز آن‌که همزاد او از جن برای او گماشته شده است؛ گفتند: یا رسول اللَّه! آیا برای شما هم هست؟ فرمود: برای من نیز هست، جز اینکه خدایم یاریم داده که او تسلیم من شده است و جز به نیکی واندارد(و من از او در سلامتم) (مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج ‌۶۰، ص ۲۹۸، مؤسسة الوفاء، بیروت لبنان، ۱۴۰۴ ه. ق.)

خداوند در قرآن می‌فرماید: و هرکس از یاد خدا روی‌گردان شود، شیطان را به سراغ او می‌فرستیم؛ پس همواره قرین اوست!(زخرف، آیه ۳۶)

هنگامی که به مجموعه فیلم‌های جیمز وان، کارگردان ژانر ترسناک و فانتزی در هالیوود نگاه می‌کنیم، انگاری به مجموعۀ کاملی از مسائل علوم غریبه می‌رسیم.

جن در سینمای هالیوود با نگاهی به فیلم‌های جیمز وان

نقد فیلم سکوت مرگ (Dead Silence 2007) | جریان‌شناسی آثار جیمز وان

دست گذاشتن روی موضوع همزاد در فیلم Malignant 2021

جیمز وان در سال 2021 فیلمی به نام Malignant(بدخیم) می‌سازد که این فیلم ‌وام‌دار مفهوم همزاد یا قرین است. همزاد به معنای جنی است که همزمان با آدمی آفریده شده است و در برخی موارد برای انسان باعث بروز مشکلاتی می‌شود که در این زمان عالم متخصص این فن با انجام کارهایی باعث می‌شود که این آزار و اذیت از بین برود و شخص به زندگی عادی خود برگردد. در واقع موضوع همزاد یکی از موضوعات مشهور در زمینۀ علوم غریبه است که البته گاهی یکی از عوامل ناباروری و سقط جنین نیز می‌شود. برخی از اساتید نیز معتقدند که همزاد جن نیست بلکه موجودی ماورایی از جنس و سنخ دیگری است.

واژۀ بدخیم (Malignant) در واقع یک واژۀ پزشکی است. دیکشنری لانگ‌من دربارۀ معنای این عبارت نوشته است: بیماری بدخیم(Malignant) منظور بیماری شبیه سرطان است که می‌تواند بدون توانایی در کنترل ایجاد شده و باعث مرگ شود.

این فیلم دربارۀ زنی باردار به نام مدیسون میچل است. در ابتدای فیلم مدیسون میچل که در دوران بارداری خود به سر می‌برد با همسرش نزاع می‌کند و در این نزاع همسرش «دِرِک» سر او را به دیوار می‌کوبد. مدیسون بعد از اینکه خودش را در اتاق حبس می‌کند کابوسی می‌بیند که شخصی وارد خانه شده و دِرِک را به قتل می‌رساند، وقتی مدیسون از خواب بیدار می‌شود و به طبقۀ پایین می‌رود، در واقعیت جنازۀ درک را پیدا می‌کند و پس از آن خودش از طرف مهاجمی بیهوش می‌شود.

بعد از به هوش آمدن مدیسون در بیمارستان خواهرش سیدنی به او می‌گوید که نوزادش سقط شده و از بین رفته است. مدیسون به خواهر خود می‌گوید که در هشت سالگی به فرزندخواندگی پذیرفته شده است و هیچ چیز از قبل هشت سالگی به یاد نمی‌آورد.

در طی فیلم قاتلی به نام گابریل که در واقع موجودی ماورایی-فیزیکی است و یادآور موجودات نیمه‌جن-نیمه‌انسان است، دست به قتل‌های متعددی می‌زند. این موجود نوعی ارتباطی ذهنی با مدیسون دارد و وقتی داستان فیلم پیش می‌رود، متوجه می‌شویم که او در واقع شخصی است که همزمان با مدیسون متولد شده، در واقع مدیسون و گابریل دوقلوهای به هم چسبیده‌ای هستند که از مغز به یکدیگر وصل بوده‌اند.

گابریل که موجودی ترسناک با موهای بلند، چشمان سبز و صورتی سرخ رنگ است، می‌تواند مغز مدیسون را تحت کنترل بگیرد و از طریق او دست به قتل‌هایی بزند. گابریل همچنین موجودی است که در جاهای متروکه مثل زیرزمین سیاتل حضور دارد.

در داستان فیلم بدخیم در ظاهر با دوقلوی انسانی روبرو هستیم اما در واقع موجود دوم نوعی موجود ماورایی با شباهت‌های زیادی به همزاد یا قرین است. جالب است که در مواردی همزاد در جهان واقعی در ضمیر و ذهن با شخصی که دچار مشکل شده ارتباط می‌گیرد و سعی می‌کند دستوراتی به او بدهد و حتی یکی از عوامل ماورایی ناباروری نیز می‌تواند باشد، دقیقا شبیه همان چیزی که در فیلم نشان داده شده است.

فیلم بدخیم در واقع بخشی از واقعیت را با خود همراه دارد و در داستان موضوع دوقلوی به هم چسبیده از طریق مغز را با موضوع همزاد ترکیب کرده است. این نوع ساختار شبیه ساختار آخرین فیلم جیمز وان به نام مگان(Megan 2023) است که در آن موضوع ربات و هوش مصنوعی با موضوع جن ترکیب شده است و در آن فیلم اگرچه در ظاهر یک ربات یا هوش مصنوعی قاتل را می‌بینیم ولی در واقع او حالات و رفتارهایی شبیه یک شیطان و جن به روایت فیلم‌های هالیودی دارد. چیزهایی شبیه جنی که در مجموعه فیلم‌های احضار(از دیگر فیلم‌های جیمز وان) است اما در کالبد رباتی با هوش مصنوعی.

در ادامۀ داستان متوجه می‌شویم که نام واقعی مدیسون در زمان تولد «امیلی می» بوده است و در زمان کودکی گابریل او را به سمت قتل سیدنی(خواهرش) در شکم مادر می‌برد که اتفاق نمی‌افتد، چرا که در واقع به رابطۀ او و سیدنی حسودی می‌کند. پلیس در ادامه مدیسون را به علت قتل‌ها دستگیر می‌کند. سیدنی نیز با رفتن به بیمارستان متروکۀ سایمون متوجه می‌شود که گابریل از مغز به مدیسون متصل بوده است که پزشکی به نام ویور با جراحی بدن گابریل را از مدیسون جدا می‌کند و در واقع آن‌ها از طریق مغز به هم متصل بوده‌اند و پس از آنکه در ابتدای فیلم سر مدیسون توسط درک به دیوار کوبیده می‌شود باعث بیدار شدن گابریل و اتصال آن‌ها به یکدیگر می‌شود و گابریل می‌تواند مغز او را به دست بگیرد.

اینکه چرا نام گابریل برای چنین موجود پلیدی در نظر گرفته شده است نکتۀ قابل توجهی است. گابریل یا جبرائیل نام یکی از فرشتگان مقرب الهی است که یهودیان از او نفرت داشته و در فیلم کنستانتین(2005 Constantine) نیز فرشته‌ای خائن به خداوند نشان داده می‌شود که با همکاری پسرِ شیطان قصد اقدام علیه خدا دارد. در این فیلم نیز موجودی پلید، قاتل و نفرت‌انگیز است. یکی از شیوه‌های تحلیل فیلم که در کتاب دین در سینمای شرق و غرب نیز بیان شده است، روش جانشینی و همنشینی است، به این معنا که چرا باید نویسندۀ فیلنامه نام گابریل را برای آن انتخاب کند و چرا مثلا نباید اسم دیگری برای آن قرار داده شود؟

نکتۀ جالبی که در این فیلم و همچنین در فیلم بعدی جیمز وان به نام مگان وجود دارد، استفادۀ شیطان و جن از تکنولوژی است. در فیلم بدخیم، گابریل این توانایی را دارد که از طریق امواج و به وسیلۀ رادیو صحبت کند. در فیلم مگان نیز شیطانی را می‌بینیم که انگاری با ابزار هوش مصنوعی در قالب رباتی مخصوص کودکان دست به قتل‌های مختلف می‌زند.

به لحاظ فرمی در فیلم‌های ترسناک غالبا با کاراکترهایی روبرو هستیم که موهای بلند و لباس سفید خواب دارند. انگاری اگر کاراکتری موهای فرفری و وز داشته باشد نمی‌توان فیلم ترسناکی با آن ساخت. چه‌بسا این تیپ شخصیت از فیلم جن‌گیر(1973 The Exorcist) آغاز شده که جزو اولین فیلم‌های ترسناک است و با فیلم حلقه (2002 The Ring) ادامه پیدا کرده است. البته زن چادری نیز در فیلم ضدایرانی-اسلامی «دختری که در شب تنها به خانه می‌رود» ساختۀ «آنا لیلی امیرپور» سابقه داشته که فیلم بسیار ضعیف با صدابرداری افتضاحی است که ارزش نقد به طور کل ندارد.

در نهایت،مدیسون زمانی که تحت تاثیر شدید از طرف گابریل است به بیمارستانی می‌رود که در آن مادر واقعی‌اش بستری است. او دائم در ذهن با این همزاد ارتباط ذهنی دارد. مادرش در نهایت پشیمان می‌شود و ابراز ناراحتی می‌کند که نباید با پسرش گابریل چنین رفتاری می‌کرده و نباید او را طرد می‌کرده است. زمانی که سیدنی به اتاق می‌آید، مدیسون در کشمکش است تا او را تحت تاثیر گابریل به قتل برساند که سیدنی می‌گوید: گابریل با تغذیه از جنین‌هایت باعث سقط آن‌ها می‌شده است. در واقع در این بخش بیان می‌شود که این همزاد عامل سقط جنین بوده است، عاملی آشنا برای متخصصان این فن که می‌دانند به واقع گاهی همزاد عامل سقط جنین و ناباروری می‌شود.

در نهایت مدیسون با توانایی ذهنی می‌تواند بر گابریل غلبه پیدا کند و او را در اتاقی ذهنی زندانی کند. گابریل صورت ندارد و در واقع از پشت سر مدیسون بیرون زده است. دقت باید کرد که فیلم به طور مستقیم موضوع همزاد را جار نمی‌زند و در واقع موضوع همزاد در لفافه داستان خیلی فرد دوقلو قرار داده است اما قرائن متعددی همانطور که در متن ذکر شد مانند ارتباط ذهنی این دو با یکدیگر و صحبت و دستورات او، تولد آن‌ها با یکدیگر، ظاهر جنی و ماورایی همزاد و توانایی‌های ماورایی آن، عامل سقط جنین بودن و… برای شخصی که با این موضوع آشنا است بلاشک سریعا او را یاد موضوع همزاد می‌اندازد.

آنچه هر روز در سینمای هالیوود با آن روبرو هستیم این است که جن و جادو و شیاطین، از سوژه‌های دائم ساخت فیلم‌ها قرار گرفته‌اند و استاد محمدحسین فرج‌نژاد نیز بیان می‌کردند برخی از سازندگان این فیلم‌ها درگیر این مسائل بوده و در برخی از فیلم‌ها اسامی و حتی تصاویر شبه‌واقعی برخی جنیان حقیقی نمایش داده می‌شود و برخی از این‌ها در قالب انیمیشن برای کودکان نیز هستند.

/203