احسان عابدی: الگوسازی مقاومت با روایت آوینیوار | گزارش بیستمین پیشنشست
بیستمین پیشنشست سومین همایش ملی دشمنشناسی و مقاومت به همت موسسه فرهنگی رسانهای استاد محمدحسین فرجنژاد در روز چهارشنبه ۲۵ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۱۸ با حضور جمعی از فعالان فرهنگی در سالن استاد فرجنژاد، حوزه هنری شهر یزد برگزار شد.
این نشست که بیستوششمین جلسه از سلسله نشستهای تخصصی صهیونیسمشناسی نیز بود، به بازخوانی الگوی شهید سیدمرتضی آوینی در روایت مقاومت اختصاص داشت و با حضور آقای احسان عابدی، فعال فرهنگی و رسانهای و مدیرکل سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد برگزار شد.
استاد احسان عابدی در ابتدای نشست، ضمن تشکر از دستاندرکاران و حضار، با اشاره به اهمیت تولید روایت اصیل از جبهه مقاومت، تأکید کرد که الگوبرداری از روش شهید آوینی برای روایتگری مقاومت، راهی برای بازسازی هویت فرهنگی ملت ایران است.
آقای عابدی ادامه داد روایت مقاومت صرفاً انتقال اخبار و اطلاعات نیست، بلکه انتقال یک تجربه زیسته و نگاهی ژرف به چیستی و چرایی نبردهاست.
وی افزود امروز باید تلاش کنیم از سطح روایتهای سطحی عبور کنیم و به روایتهایی برسیم که الهامبخش باشد و بتواند در میدان واقعی نبرد نرم، اثرگذار باشد.
ضرورت عبور از روایتهای سطحی
عابدی تصریح کرد امروز رسانههای جریان دشمن تلاش میکنند با تکرار واژگان و روایتهای تکراری، افکار عمومی را به انفعال بکشانند.
ایشان گفت رمز موفقیت شهید آوینی در شکستن این القائات و خلق معانی نو در روایت دفاع مقدس بود چراکه آوینی تنها ناظر وقایع نبود، بلکه با قلب و اندیشه خود، حقیقت میدان را لمس میکرد.
وی تأکید کرد روایت مقاومت، نیازمند پیوند خوردن با درون جامعه است همانطور که شهید آوینی روایت خود را بر پایه ارتباط صمیمانه با رزمندگان و ملت بنا کرد.
آقای عابدی افزود مسأله اصلی در بازخوانی روایت آوینی، فهم نسبت روایت با حقیقت میدان است. ایشان اذعان کرد روایت مؤثر روایتی است که واقعیت را پشت سر بگذارد و به حقیقت برسد و این همان نقطه تمایز کار شهید آوینی با روایتهای رایج رسانهای بود.
بازتاب حقیقت و میدان در روایت آوینی
وی تصریح کرد روایتگری باید از قالب محض خبر و گزارش عبور کند و به تجربهنگاری معنوی بدل شود. ایشان ادامه داد: شهید آوینی اهمیت ارتباط با حقیقت را چنین میآموخت که راوی حقیقت باید خود راوی صحنه باشد، نه صرفاً گزارشگر صحنه.
عابدی گفت: امروز میدان رسانهای، جبههای خطیرتر از میدان سخت نظامی است و ما نیازمند چهرههایی چون آوینی هستیم تا با عمیق شدن در میدان نبرد، الگوهای الهامبخش برای نسل جوان ترسیم کنند.
وی خاطرنشان کرد: وظیفه امروز ما خلق زبان تازهای برای بیان مقاومت است، زبانی که بتواند مردم را با خود همراه سازد و امیدآفرینی کند.
ضرورت خلق زبان تازه برای مقاومت
عابدی ادامه داد: اگر گفتمان مقاومت در زبان و روایت ما شکل نگیرد، بهتدریج دچار فرسایش معنایی میشویم و هویت ما مورد هجمه روایتهای بیگانه قرار میگیرد.
وی افزود: امروز رسانههای معاند تلاش میکنند حقیقت جبهه مقاومت را به سطحیترین مضامین تقلیل دهند و اینجاست که رسالت ما در بازآفرینی روایتهای الهامبخش سنگینتر میشود.
آقای عابدی تأکید کرد: شهید آوینی نهتنها گفتمان ویژهای برای مقاومت ساخت، بلکه بنای مفهوم مسیر حق را بر مبنای زبان معنویت و هنر نهاد.
پیوند میان معنویت و روایت مقاومت
آقای عابدی تأکید کرد: روایتگری وقتی اثربخش و تحولآفرین میشود که بتواند معنویت را با واقعیت میدان گره بزند.
ایشان افزود: شهید آوینی نمونه بارزی بود از کسی که در هر جمله و تصویر، نشانههایی از جهان معنوی را با زبان امروزین و نیاز مخاطب معاصر تلفیق کرد.
وی ادامه داد: یکی از ویژگیهای روایت آوینی، عبور از توصیف صرف رشادتها و پرداختن جدی به مضامین معنوی و روح نبرد بود.
وی افزود: امروز روایت ما باید به سطحی برسد که بتواند مخاطب را نه فقط به انبوهی از اطلاعات، بلکه به عمقی از باور و ایمان برساند.
آقای عابدی گفت: روایتگری مقاومت بدون اتکای به تجربه زیسته و دریافتهای معنوی، به بازنمایی اخبار کلیشهای بدل میشود.
رسالت راویان مقاومت در میدان جنگ رسانهای
وی اذعان کرد: در اکنون جامعه ایران، میدان جنگ رسانهای با ابزارهای جدید و پیامرسانهای نوین، به عرصهای تبدیل شده که روایت درست، اصلیترین سنگر دفاعی فرهنگ است.
آقای عابدی بیان کرد: اگر روایتهایمان ضعیف یا سطحی باشد، میدان نبرد را عملاً به دشمن واگذار کردهایم.
ایشان گفت: امروز قهرمانان واقعی جهاد تبیین، کسانی هستند که میتوانند روایت مقاومت را با همه فراز و نشیبهایش به نسل جدید منتقل کنند.
وی افزود: آوینی، با آنکه خود از دل جبهه مینوشت، اما نگاهش ناظر بر تحولات کلان و لایههای پنهان جنگ نرم بود.
آقای عابدی تصریح کرد: نسل جدید نیازمند داستانهایی است که بتواند با آنها زیست و برای آرمانهای بزرگ ایستادگی کرد.
جهاد تبیین و حماسهسازی در دوران روایت
وی ادامه داد: امروز مفهوم جهاد تبیین یعنی حرکت خلاقانه برای روایت آن چیزی که در اعماق جامعه و خطوط مقدم مقاومت جریان دارد.
ایشان خاطرنشان کرد: جهاد روایتگری، تلاشی است برای نوآوری در شیوهٔ بیان، تا هر نسلی بتواند سهم خود را از حماسه مقاومت بگیرد.
وی بیان کرد: آوینی ثابت کرد در روایتگری باید از دیدگاه مصلحتاندیش صرف و روایتهای رسمی عبور کنیم و صداقت را محور حرفهایمان قرار دهیم.
آقای عابدی افزود: شرط موفقیت روایت مقاومت، صداقت و خلاقیت است.
ایشان در بخش دیگری از سخنان خود یادآور شد: روایتگری اصیل، زخمهای جامعه را ترمیم میکند و امید را در دل مردم زنده نگه میدارد.
انتقال تجربه مقاومت به نسل جدید
آقای عابدی تصریح کرد: امروز ما نه با کمبود محتوا، بلکه با فقدان روایت اصیل مواجهیم و اگر تجربههای جبهه مقاومت را با زبان جدید به نسل آینده منتقل نکنیم، امکان تکرار افتخارات گذشته را از کف میدهیم.
وی افزود: یکی از کارکردهای مهم روایت آوینی، تحریک ذهن و دل بود به گونهای که مخاطب ناظر خاموش نباشد، بلکه بازیگر فعال میدان روایت گردد.
آقای عابدی ادامه داد: روایت مقاومت، باید جریانساز باشد نه فقط روایتگر وقایع و اگر راویان امروز با همان شور و خلاقیت شهید آوینی وارد میدان نشوند، میدان روایت به دست بیگانگان خواهد افتاد.
چالشهای روایت مقاومت در عصر رسانههای نوین
آقای عابدی گفت: امروز در دورانی به سر میبریم که گستره رسانهها و ابزار ارتباطی، موج روایتهای سطحی و گاه تحریفشده را به جامعه تزریق میکند.
وی افزود: با سیل اطلاعات روبهرو هستیم اما حقیقتاً محتواهایی که بتوانند بهدرستی پیام مقاومت و معنویت را به مخاطب انتقال دهند، کمتر یافت میشوند.
ایشان تأکید کرد: یکی از اساسیترین چالشها آن است که رسانههای غربی و معاند، تلاش دارند با وارونهنمایی واقعیتهای مقاومت، ذهن مخاطب ایرانی را مشوش کنند.
آقای عابدی یادآور شد: اگر راویان وطنی نتوانند روایت صادقانه، پرشور و الهامبخش تولید کنند، جامعه به دنبال واقعیتهای دیگر خواهد رفت.
وی افزود: ضعف ما در تولید روایت بومی، سبب شده تا روایتهای قالبی از جنگ و مقاومت، از کانالهای بیگانه به زندگی مردم راه یابد و این ضربهی بزرگی به هویت ملی و دینی وارد میکند.
اهمیت حضور میدانی و تجربهزیسته در روایت
عابدی تصریح کرد: یکی از ویژگیهای ممتاز شهید آوینی، حضور واقعی در میدان و تجربه زیسته عمیق از جبهه بود.
ایشان بیان کرد: اگر روایتگر، خود راوی میدان نباشد و صرفاً تحلیلگر یا خبرنگار باقی بماند، روایت او اثربخشی لازم را نخواهد داشت.
وی گفت: همانطور که آوینی روایتهای ماندگارش را از دل اتفاقات و در میان رزمندگان نوشت، امروزه نیز باید رسانههای ما، روایتهای مقاومت را به وسیله تجربهزیسته و ارتباط عمیق با مردم منطقه تولید کنند.
آقای عابدی ادامه داد: اتکا به تصاویر و صحنههای صِرف کافی نیست بلکه باید روح و معنای حاکم بر میدان، به بیانی لطیف و اثرگذار ترجمه گردد.
مقاومت در بستر فرهنگ بومی یزد
آقای عابدی با تأکید بر محلیسازی روایت مقاومت، گفت: یزد از جمله مناطقی است که سابقه طولانی در روحیه مقاومت و ایستادگی دارد.
وی افزود برای پیوند نسل جدید با آرمانهای شهدا، ضروری است روایت مقاومت ویژه شهر یزد با اشارات هویتی و فرهنگی خاص این منطقه بازآفرینی گردد.
ایشان ادامه داد اگر روایات ما، از دل فرهنگ بومی مردم برخیزد و رنگ و بوی یزدی به خود بگیرد، مردم هر منطقه این روایت را باور میکنند و با جان و دل آن را ادامه خواهند داد.
وی به نقش بیبدیل هنرمندان، نویسندگان و رسانههای یزد در ساخت روایتهای بومی اشاره کرد و تأکید کرد: هنر و ادبیات، وسیله مناسبی برای انتقال تجربه مقاومت است.
مثالهایی از روایتگری موفق در مقاومت
آقای عابدی چند نمونه از روایتهای موفق از جبهه مقاومت در سالهای اخیر را تشریح کرد و گفت: روایتهایی که از زبان خانواده شهدا یا رزمندگان واقعی تولید میشود، بیشتر مورد اقبال جوانان قرار میگیرد.
وی افزود: این روایتها توانستهاند باورها و نگرشهای جدیدی در ذهن نسل آینده ایجاد کنند.
ایشان خاطرنشان کرد: هر جا روایت اصیل و انسانی وارد میدان شده، امید و انگیزه در دل مردم دوچندان شدهاست.
آقای عابدی تأکید کرد: روایت آوینی درس بزرگی به ما داد که باید در هر شرایطی، حقیقت را از عمق میدان بیرون کشید و به زبانی ساده و صادق در اختیار مردم گذاشت.
اخلاق و زیباییشناسی؛ دو رکن روایت اثربخش
آقای عابدی بیان کرد: برای موفقیت در جهاد روایت، تنها داشتن اطلاعات و توان بیان کافی نیست بلکه باید دو عنصر اخلاق و زیباییشناسی را در دستور کار قرار داد.
وی افزود: شهید آوینی در نوشتهها و آثارش، همواره اخلاق روایت را رعایت میکرد و اسیر جنجال و هیجانزدگی سطحی نمیشد.
ایشان تأکید کرد: مخاطب امروز، حساس است و تنها روایتی را میپذیرد که در آن صداقت، ادب و احترام به شخصیت انسانها موج بزند.
آقای عابدی خاطرنشان کرد: زیباییشناسی در روایت یعنی انتقال پیام به گونهای که حتی تلخترین واقعیتها نیز با لطافت و هنرمندی بیان شوند تا جان مخاطب را بیازارد.
وی ادامه داد: وظیفه راوی معاصر، تعهد به حقیقت همزمان با رعایت حرمت و لطافت زبان است چنانکه شهید آوینی در روایت ماجرای شهادت و ایثار، بیش از روایت خشونت و تلخی، بر معانی انسانی و امیدبخش تأکید داشت.
همافزایی نیروهای فکری و رسانهای برای روایت ملی
عابدی با اشاره به گستردگی شبکههای اجتماعی و سرعت گسترش شایعات، گفت: امروز دورانی است که هیچ رسانهای نمیتواند به تنهایی در میدان باقی بماند و موفق شود.
وی بیان کرد: باید پیوندی میان هنرمندان، نویسندگان، مستندسازان و فعالان رسانهای ایجاد شود تا روایت مقاومت صورتی ملی و جریانساز پیدا کند.
ایشان ادامه داد: هر جا جمعی از نیروهای ارزشی با یکدیگر هماهنگ و هدفمند کار کردند، روایت مقاومت با قدرت گسترش یافت و الهامبخش نسل جوان شد.
آقای عابدی تصریح کردک جبهه روایتگری باید مانند میدان جنگ، از وحدت و هماهنگی برخوردار باشد و هوشمندانه به نبرد روایتها ورود کند.
وی گفت: روایتهای فاقد پشتیبانی فکری و جمعی، محکوم به شکست در میدان رقابت رسانهای هستند و امروز زمان آن است که همه ظرفیتهای فکری و هنری کشور در خدمت جهاد روایت قرار گیرد.
جاودانگی روایتها و امیدآفرینی در ناامیدی
آقای عابدی در بخش دیگری از سخنان خود به تأثیرات بلندمدت روایت اصیل بر روحیه جامعه اشاره کرد و گفت: روایتهایی که از دل ایمان و تجربه حقیقت سرچشمه میگیرند، تا سالها در جان مردم باقی میمانند.
وی افزود: نمونههای ماندگار روایت از مقاومت سبب شدند تا حتی در دوران ناامیدیها و فشارها، جامعه بتواند سربلند بایستد.
ایشان خاطرنشان کرد: کسی که روایت درست از مقاومت ارائه دهد، نهتنها واقعیتها را ثبت میکند، بلکه با ایجاد امید و انگیزه، نیروی حرکت اجتماعی را هم تقویت میکند.
وی ادامه داد: امروز بیش از هر زمان نیازمند روایتهایی هستیم که عنصر امید را به جان نسل آینده تزریق کند و چراغ راه آنان باشد.
آقای عابدی تأکید کرد: وظیفه رسانههای بومی و فعالان فرهنگی، این است که روایت امیدآفرین و زنده از مقاومت را همواره در فضای جامعه حضور دهند.
توصیهها و راهکارهای اجرایی برای روایت موفق
آقای عابدی در پایان نشست به جمعبندی مباحث پرداخت و با برشمردن چند راهکار مهم، مخاطبان را به جهاد روایتگری فراخواند.
وی گفت: نخستین توصیه آن است که روایتهای مقاومت باید بر مبنای تجربه میدانی و حضور واقعی در صحنه شکل گیرد.
ایشان افزود: دومین نکته توجه به زبان روایت است؛ باید قالبهای نوآورانه و هنری را جایگزین تکرار روایتهای قدیمی کرد.
وی ادامه داد سومین گام مهم، استفاده از ظرفیت جوانان و گروههای مردمی در خلق روایتهاست زیرا نسل جدید با زبان خاص خود بهتر میتواند پیام مقاومت را منتقل کند.
آقای عابدی تأکید کرد: حمایت و آموزش روایتگری به جوانان، سرمایهگذاری بلندمدت برای تداوم مسیر مقاومت است.
ایشان یادآور شد امروز آینده مقاومت بسته به آن است که چقدر روایتهای اصیل و الهامبخش بتوانیم در میان نسلهای تازه شکل دهیم.
جمعبندی و تأکید بر آینده روایت مقاومت
آقای عابدی در جمعبندی صحبتهای خود گفت: آینده روایت مقاومت در گرو پیوند میان اصالت، نوآوری و ارتباط نزدیک با خواستههای جامعه امروز است.
وی تأکید کرد همانطور که شهید آوینی از ظرفیت بومی و ملی برای آفرینش روایت ویژه دوران خود بهره گرفت، وظیفه امروز ما نیز کشف روایتهای تازه بر بستر سنت معنوی و ارزشهای اجتماعی مردم شهرهایی مثل یزد است.
ایشان ادامه داد: بدون روایت اصیل، زبان جامعه رو به بیاثر شدن میرود و در نبود روایتهای زنده و پویا، صداهای بیگانه جای روایت ملت ما را میگیرد.
وی افزود: راهکار آیندهنگرانه آن است که آموزش روایتنویسی، مستندسازی بومی و تقویت رسانههای محلی به جدیت در دستور کار خانوادهها، مدارس و دانشگاهها قرار گیرد.
آقای عابدی خاطرنشان کرد: هر قدم کوچک در تربیت روایتگرانی باانگیزه و اهل تجربه، زیرساختی ارزشمند برای آرمانهای مقاومت خواهد بود.
وی بار دیگر با ادای احترام به استاد فرجنژاد و خانواده شهدا تأکید کرد رمز جاودانگی پیام دفاع مقدس و جبهه مقاومت، پیوستگی حماسه و معنویت با زبان و روایتگری است و این مسئولیتِ همه فعالان فرهنگی، رسانهای و تربیتی کشور است.
و در پایان نشست، جمعی از شرکتکنندگان با طرح سوالات گوناگون درباره روایتهای جدید مقاومت و نحوه کاربرد الگوهای شهید آوینی در فضای رسانهای امروز با آقای عابدی به بحث و تبادل نظر پرداختند و از حاصل این نشست بهرههای علمی و فرهنگی کافی را بردند.
مطالب مرتبط
۱۴۰۴-۰۹-۰۳
دیدگاهتان را بنویسید