نویسنده: مسیح عرفان | نقد سریال Arcane

مقدمه نقد سریال Arcane

انیمیشن آرکین(Arcane) به معنی راز و امر سرّی در سال ۲۰۲۴ از آثار پر مخاطب بود. در بسترهای داخلی هم آرکین مخاطبین زیادی پیدا کرد. بودجهٔ انیمیشن سریالی آرکین حدود ۲۵۰ میلیون دلار بود و پرخرج‌ترین انیمیشن سریالی جهان شناخته شد.(منبع) آرکین جوایز مختلفی گرفت و بعضی منتقدین آمریکایی به دو فصل این سریال، نمرهٔ کامل(ده از ده) دادند.(منبع)
سریال آرکین اقتباسی از بازی لیگ آف لجندز(League Of Legends) است. به همین دلیل برای فهم دقیق سریال بایستی ابتدا به بازی نگاهی بکنیم.

بازی لیگ آف لجندز در سبک مُبا(Moba) است و داستان خاصی ندارد. اما بعد از انتشار فصل اول آرکین، کمپانی رایِت گیمز(Riot Games) کتابی منتشر کرد با عنوان «سرزمین‌های رون‌تِرا».

این کتاب مطالب مهمی را در مورد جهان رون‌ترا(جهانی که وقایع بازی لیگ آف لجندز و سریال آرکین در آن می‌گذرد) بیان کرد و بحث‌های اساسی اثر مثل هدف زندگی، ریشهٔ قدرت، ادیان و… در این کتاب شرح داده شده است.

با توجه به اینکه قرار است در جهان رون‌ترا سریال‌های دیگری هم علاوه بر آرکین ساخته شود، بررسی جهان رون‌ترا و مطالعهٔ این کتاب ضروری به نظر می‌رسد.
در این مطلب با استناد به کتاب سرزمین‌های رون‌ترا(League Of Legends, Realms Of Runeterra) سعی می‌کنیم جهان فکری اثر را واکاوی کنیم تا هم آثار بعدی را پیش از انتشار تا حدی بشناسیم و هم هضم مطالبی که در سریال آرکین بیان می‌شود، آسان‌تر شود.

شروع خلقت با کوه تارگُن

تارگُن نام بلندترین کوه در جهان رون‌ترا است. ادعا می‌شود افسانه‌های خلقت از همین مکان شروع شده است. قلهٔ تارگن رو به ستاره‌ها دارد و افراد زیادی بدون آن‌که علت و انگیزهٔ کارشان را بدانند، دوست داشتند این قلّه را فتح کنند! (Realms Of Runeterra, P9)
در پیرامون این قلهٔ مرتفع، پیروان دو دین مهم زندگی می‌کنند؛ سُلاری و لوناری. سلاری انسان‌هایی خورشیدپرست بودند و لوناری‌ها هم ماه را می‌پرستیدند. هر دوی این گروه‌ها مشرک هستند و علی‌رغم اشتراکاتی که با همدیگر دارند، به نوعی دشمن یکدیگر به حساب می‌آیند.

سلاری‌ها مدافع خورشید هستند. روحانیان این دین مشرکانه، مدعی‌اند اگر نور خورشید خاموش شود، جهان توسط تاریکی نابود خواهد شد. به همین علت مبارزانی که به دین سلاری معتقدند، آمادهٔ مبارزه با دشمنان خورشید می‌باشند. (Ibid, p10)

این گروه دشمن لوناری‌ها به حساب آمده، ماه‌پرستان را ملحد می‌دانند. البته گفته شده این دو گروه در گذشته با همدیگر و به شکل یکسانی مشغول به پرستش آسمان‌های الهی بوده‌اند.(Ibid, P11)

بنابراین در جهان رون‌ترا که بازی لیگ آف لجندز و سریال آرکین در آن می‌گذرد خبری از توحید نیست و دو دین اصلی اثر، مشرکانه ترسیم شده است. این نگاه مشرکانه به هستی علاوه بر اینکه خداشناسی اثر را تحت تأثیر قرار می‌دهد، چنانکه خواهیم دید افق دید و هدف زندگی انسان را هم به بیراهه می‌کشاند.

اینکه آثار پر طرفداری مثل آرکین، بازی تاج و تخت، سریال ویچر و… جهانی مشرکانه را ترسیم می‌کنند، ریشه در نگاه قبّالایی و اسطوره‌زده به هستی دارد. این در حالی است که تمام عرفاء یهودی، مسیحی، مسلمان و حتی هندو در شهودشان به وحدت هستی پی برده‌اند.

اما آثار هالیوودی به جای استفاده از جهانبینی توحیدی(حداقل مسیحی و یهودی) به سراغ نحله‌ای انحرافی از قبالا رفته است که قدرت را بین چند موجود ماورایی تقسیم می‌کند. در نگاه اسطوره‌ای از موجود واحد و بی‌نهایتی که تمام هستی را در برگرفته باشد، خبری نیست.

فرقه‌های شیطان‌گرا و قبالیست با پشت پا زدن به تمام میراث فلسفی، دینی و عرفانی در شرق و غرب، به تعالیم مشرکانهٔ باستان رجوع می‌کنند و سعی دارند هستی را طوری ترسیم کنند که گویا هر بخش از جهان، در دست موجودی خودمختار و حتی شیطان‌صفت است.

متأسفانه این اسطوره‌زدگیِ غیرالهی در نگاه‌های سالم‌تر قبالایی هم با مضامین موهنی مثل عروس خدا یا همان نیمهٔ مؤنث خدا که شخینا نام دارد، دیده می‌شود. به همین علت پژوهشگران مشهور و تراز اول یهودیت، برای بیان عقاید یهودی، از لفظ اسطوره و نه الهیات یا تئولوژی که جنبهٔ توحیدی دارد، استفاده می‌کنند. (Tree Of Souls, Howard Schwartz, 2004 oxford University press, xliii-xlv)
همین نگاه در آثار مختلف هالیوودی هم جریان دارد و آرکین هم متأسفانه جهانی مشرکانه را به تصویر می‌کشد. عمده آثار فانتزی و مهم هالیوود، دینی بوده اما مشرکانه هستند. لیگ آف لجندز هم همین دین مشرکانه را ترسیم می‌کند.

سلوک دینی به سمت آسمان

دیدیم که در سریال آرکین، مردمانی دیندار و البته مشرک، در دور کوه تارگن مشغول به عبادت خدایانشان بودند. از طرفی سفر به قله برای مردم امری مقدس به شمار می‌رود و در مراسمی خاصّ موسوم به «مراسم بدرود» سفر خود را به سمت قله را آغاز می‌کنند. (Realms Of Runeterra, P12)
این کنش مذهبی در کتاب لیگ آف لجندز «زیارت» خوانده شده است. یعنی اثر مدعی است کسانی که از این کوه بالا می‌روند به نوعی سفر مقدس و معنوی پا گذاشته، رسیدن به قله که نصیب افراد معدودی می‌شود و اکثر افراد در مسیر جانشان را از دست می‌دهند مساوی با رسیدن به کمال انسانی است.
مسیر رسیدن به قله پر است از خطرات فیزیکی و حتی ماورایی؛ کسانی که در این سفر پا می‌گذارند ممکن است تحت تأثیر خطرات ماورایی، عقلشان را از دست بدهند و آسیب روحی ببینند. (Ibid, P13)
اما اگر کسی بتواند به قله برسد، آسمان‌های الهی را نظاره کرده، موجودات ماورایی را که در کتاب با لفظ «خداگونه» توصیف شده‌اند مشاهده می‌کند. (Ibid, P14)
درون این آسمان‌ها موجودات باستانی بسیار قدرتمندی حضور دارند که ممکن است پس از رسیدن انسان به قله، در بدن انسان حلول کرده و با وی به زمین بازگردند. (Ibid, P15)
در جهان رون‌ترا، بازی لیگ آف لجندز و در نتیجه سریال آرکین، قدرت‌های ماورایی مختلفی حضور دارند که با نگاه مشرکانه، مستقل از خداوند متعال قلمداد می‌شوند.

البته در اثر، خدای بی‌نهایت و توحیدی از اساس وجود ندارد. این نگاه مشرکانه باعث شده است که نظم هستی از بین رفته، در سریال آرکین جهانی مملوّ از بی‌نظمی را شاهد باشیم که در قسمت‌های آینده به آن خواهیم پرداخت.

اما هدف زندگی هم در کتاب قلمروهای رون‌ترا به بدترین شکل ممکن تبلور پیدا کرده است. وقتی جهان‌بینی اثر مشرکانه باشد، طبیعتا رسیدن به خدایان هم اوج کمال انسانی تصور می‌شود. دیدیم که اگر کسی به قلهٔ تارگُن برسد، ممکن است خدایان در بدنش حلول کنند و در کالبد او به زمین بیایند! اتفاقی که در قسمت آخر آرکین هم شاهد هستیم.

اما این نگاه و ترویج این نوع جهان‌بینی در یک بازی خوش رنگ و لعاب و این انیمیشن مشهور، به شدت خطرناک است. در نگاه ادیان الهی، موجودات ماورایی مختلفی وجود دارند. بخشی از این موجودات ملائکه و فرشتگان الهی هستند که به دلیل عصمت و پاکی ذاتیشان به هیچ وجه خلاف ارادهٔ الهی کاری نمی‌کنند اما بعضی موجودات ناپیدا هم هستند که جن نامیده می‌شوند و مثل انسان دارای اختیاراند. این موجودات معمولا از ارتباط با انسان‌ها دوری می‌کنند، اما بعضی شیاطین جنی دوست دارند انسان را به بردهٔ خودشان تبدیل کنند. به همین علت در بعضی تمدن‌های باستانی مثل یونان باستان، خدایان‌گرایی وجود داشته است و اگر بپذیریم که این مردمان حقیقتا خدایان را می‌پرستیدند که شواهد امر از همین حکایت می‌کند پس طبیعتا باید مدعی شویم که شیاطین جنی انسان‌ها را فریب داده، مردم را به سمت پرستش خودشان دعوت می‌کردند.

مردم کوته‌بین و نادان هم به دلایل مختلفی از جمله تحمیق شدن توسط کاهنان شیطان‌پرست، به سمت پرستش شیاطین متمایل می‌شدند. در آیهٔ ۴۱ از سورهٔ مبارکه سبأ می‌خوانیم:«قَالُوا سُبْحَانَكَ أَنْتَ وَلِيُّنَا مِنْ دُونِهِمْ ۖ بَلْ كَانُوا يَعْبُدُونَ الْجِنَّ ۖ أَكْثَرُهُمْ بِهِمْ مُؤْمِنُونَ»
ملائکه در پاسخ به خداوند متعال عرض می‌کنند که اکثر مشرکین مشغول به پرستش جن بوده‌اند. پس جن‌پرستی بین انسان‌های مشرک امر رایجی بوده است. یکی از حالات شیطانی و زننده که در آیین‌های جادوی سیاه به چشم می‌خورد، سپردن روح انسانی با اختیار خودش به شیاطین است.

امری که با جن‌زدگی تفاوت دارد و خود شخص نعوذ بالله روحش را به شیطان تقدیم می‌کند. شیاطین جن هم که عقدهٔ ارج نهاده شدن توسط اشرف مخلوقات را دارند، هدفشان همین تحقیر و ملعبه کردن انسان‌ها است.

در نظام مشرکانهٔ لیگ آف لجندز، رسیدن به خدایان اوج کمال انسانی بوده و اتصال به این شیاطین حقیر، از توابع رسیدن به قلهٔ تارگن شمرده شده است!
در ادیان الهی، انسان اشرف مخلوقات است و نباید هیچ کس را جز خداوند متعال بپرستد. خدایی که نامحدود است مقصود عرفاء است. رسیدن به این خدای متعالی، یعنی رسیدن به بی‌نهایت قدرت، لذت و حیات و… که در فناء فی‌الله و مرحلهٔ بقاء رخ می‌دهد، افق دیدی که خداوند مهربان در ادیان الهی برای مردم ترسیم کرده است.

چقدر مردم باید ناسپاس و کوته‌بین باشند که به جای پرستش خالق و مالک تمام مخلوقات و رسیدن به عالی‌ترین درجات حتی فوق ملائکه به سراغ موجوداتی پست‌تر از خودشان بروند!
در لیگ آف لجندز به دلیل خشت کجی که در خداشناسی گذاشته شد، طبیعتا هدف زندگی هم این‌گونه شیطانی ترسیم می‌شود.

جادو و ریشهٔ قدرت

در جهان رون‌ترا، مراکز جادویی و معابد مختلفی وجود دارد. مثلا مردمانی با چهرهٔ آسیای جنوب شرقی در اثر حضور دارند که دارای قدرت‌های ماورایی هستند. مکان‌هایی مثل یُنیا(Ionia) هم مرکز آموزش هنرهای رزمی و فلسفهٔ باطنی و سرّی به مردم است.(Ibid, P24)
اما جالب توجه است که بخشی از مردم می‌توانند از قدرتی سرّی به نام آرکین استفاده کنند. این افراد همان جادوگران هستند. اما با استفاده از ترکیب تکنولوژی و جادو، نخبگان شهر پیلتوور(Piltover) توانستند جادو را برای مردم عادی هم در دسترس قرار دهند.

این تکنولوژی ترکیب شده با جادو، هِکس تِک(Hex Tech) نام دارد. هِکس به معنای جادو و تک مخفف تکنولوژی است که با هم ترکیب شده، همان ترکیب علم تجربی و علوم غریبه را تداعی می‌کند.(Ibid, P128)

بعضی از اهالی علوم غریبه معتقدند که غرب امروز در بعضی مؤسسات خاص سعی دارد با استفاده از جادوی شیطانی و ترکیب آن با علم مدرن، به نتایج جدیدی دست یابد. حتی گزارش‌های موثقی از آزمایش‌های متعددی مثل اِم کِی اولترا(MK Ultra) وجود دارد که نشان می‌دهد در خاک امریکا، دولت مشغول به آزمایش‌های غیرقانونی روی انسان‌ها بوده است. به گزارش سایت سی‌آی‌ای، در این آزمایش‌های ضد انسانی از جادو هم استفاده می‌شده است.(منبع)

به هر حال در لیگ آف لجندز و سریال آرکین، قدرت در به دست آوردن هکس تک ترسیم می‌شود و کارآمدی این قدرت جادویی در جنگ، بارها مورد تأکید قرار می‌گیرد.

به نظر می‌رسد هالیوود با آثاری مثل آرکین، سریال استرنجر تینگز، انیمیشن من نفرت‌انگیز، بازی کال آف دیوتی بلک آپس۶ و… می‌خواهد این آزمایش‌ها را تطهیر کرده، پیوند جادو با علم را امری ممکن و حتی مطلوب نشان دهد.

از طرفی دیگر، اهالی شهر زاون(Zaun) شهری زیرزمینی که محل زندگی انسان‌های فقیر است و کاملا در مقابل پیلتوور، منطقه‌ای عقب‌افتاده به حساب می‌آید با مصرف نوعی مواد مخدر به قدرت‌های عجیب و غریبی می‌رسند و می‌توانند در مقابل هکس تک، مقاومت کنند.

دو شخصیت اصلی سریال آرکین، یعنی جینکس و وایولت، یکی از مواد شیمِر(همان مواد مخدر شهر زیرزمینی) و دیگری از هکس تک استفاده می‌کند تا قدرتشان را تقویت کنند. بنابراین اثر برای رسیدن به قدرت، به مصرف مواد توهم‌زا و جهش‌زا و استفاده از ترکیب جادو-تکنولوژی توصیه می‌کند.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری نقد سریال Arcane

در جهان بازی لیگ آف لجندز، هستی به شکلی مشرکانه ترسیم شده، هدف زندگی انسان به رسیدن و فروختن روح به موجودات شیطانی تقلیل پیدا کرده و قدرت هم در استفاده از جادو و مواد شیمیایی خلاصه شده است.

با توجه به مطالب کتاب سرزمین‌های رون‌ترا که به عنوان سند بالا دستی تولیدات کمپانی رایت گیمز به حساب می‌آید، آثاری که با اقتباس از لیگ آف لجندز ساخته شوند کاملا در فضایی قبالایی حرکت کرده، جز ترویج شرک و شیطان‌گرایی و جادوگری ارمغان دیگری نخواهند داشت.

در جهانی که مردم تشنهٔ معنویت‌اند ما جز بهره بردن از ادبیات عرفان اصیل اسلامی و ترویج گفتمان حضرت امام خمینی و عرفاء بزرگ دیگر، چاره‌ای نداریم. اگر زود نجنبیم و با توحید قرآنی و سلوک توحیدی مردممان را آشنا نکنیم، هالیوود با این آثار و وقاحتی که جدیدا پیدا کرده است، قلوب مردم را می‌دزدد و ما باز باید انگشت به دهان، منتظر این باشیم که چه روزی کدام فرقهٔ انحرافی در کشور قدرت می‌گیرد و مردم را به سمت شرک و خرافه می‌کشاند.

دست ما خیلی پر است، اما بایستی با برنامه‌ریزی صحیح و هم افزایی مناسب، این گنجینهٔ معنوی عرفان آیت الله قاضی را به مردم خودمان و سپس مردم جهان معرفی کنیم.
در قسمت بعدی وارد سریال آرکین شده، به بررسی دقیق محتوای سریال خواهیم پرداخت.