نگاهی به پسر دلفینی 2 | به بهانه نمایش «پسر دلفینی ۲» در جشنواره فیلم فجر

تجلی خودباوریِ ایرانی در هنر-صنعت-رسانۀ سینما

نویسنده: سید محمدمهدی موسوی

شرایط خاص جشنواره فجر از حیث نمایش پرتعداد فیلم‌ها و به تبع آن تعجیل ناخواسته نویسندگان و منتقدان برای رساندن نقدها و تحلیل‌هایشان به منظور انتشار در رسانه شاید مجال آن را فراهم نکند که به شکلی دقیق و همه‌جانبه به بررسی آثار پرداخت اما به هرحال می توان به ذکر نکاتی در این مجال همت گماشت به نحوی که در حد همین وجیزه‌ها برای مخاطب عام حائز اهمیت و کانون توجه باشد.

نمایش انیمیشن«پسر دلفینی۲» پس از موفقیت نسخه اول آن در جلب نظر مخاطبان انبوه ایرانی و حتی غیرایرانی نشان داد که هنر-صنعت- رسانۀ سینما در کشورمان تا چه حد ظرفیت در این عرصه دارد. داخل پرانتز این که پسر دلفینی1 با نمایش در حدود 30 کشور جهان بیش از 5 میلیون دلار فروش داشت.

اندکی از قصه پسر دلفینی 2

به طور خلاصه اگر موضوع پسر دلفینی 2 را متذکر شوم باید بگویم که این بار پسر دلفینی به چهره‌ای محبوب و قهرمانانه در نگاه موجودات دریایی و مردم جزیره مبدل شده با این حال همان‌طور که خودش در سکانس‌های ابتدایی نیز می‌گوید در زندگی‌اش احساس تنهایی می‌کند به این خاطر که همه از او انتظار دارند که یک قهرمان باشد. در این میان حسادت خواجه ماجد، که همه اموال و دارایی‌ خود را به کاپیتان مروارید باخته موجب می‌شود تا آماده نبرد با آن‌ها شود. مواجهۀ او به طور اتفاقی با یک نهنگ خشمگین در دریا زمینه‌ای فراهم می‌کند که به این واسطه بخواهد به نبرد با پسر دلفینی پرداخته و خود را نزد مردم جزیره، محبوب و قدرتمند نشان دهد.

حضور حرفه‌ای‌ها در یک کار آبرومند

خوشبختانه هنرمندان سرشناس و کاربلدی در عرصه دوبله کشورمان همچون ناهید امیریان، حامد عزیزی، مریم جلینی، ثریا قاسمی، شراره حضرتی، ارسلان جولایی، ژرژ پطروسی و تورج نصر در این فیلم سینماییِ انیمیشنی به عنوان صداپیشه حضور دارند که از جمله نقاط قوت این کار حرفه‌ای و جذاب به شمار می‌رود.

در این میان نباید از اهمیت موسیقی و آهنگسازی اثر به همت هومن نامداری به راحتی گذشت با این وجود و نظر به این که محمدخیراندیش در مقام کارگردان در بخش نویسندگی نیز با محمد شکوهی همکاری داشته اما مجموعاً می‌شود ایرادهایی جزئی به فیلمنامه اثر وارد دانست، چه آن که گره افکنی در این انیمیشن- البته متناسب با سن و اقتضائات مخاطبان اصلی کار که طیف سنی کودک و نوجوان هستند- دیر صورت می‌گیرد و در بخش‌هایی نیز احساس می‌شود ملات قصه و داستان به اندازه‌ای نیست که پاسخگوی کشش و نیاز مخاطب در قالب فیلمی 90 دقیقه‌ای باشد.

مفاهیمی برای رشد تربیتیِ کودکان و نوجوانان

با این حال، بر بستر قصه و فیلمنامه به موضوعات مهمی همچون هویت، شجاعت، تلاش برای جبران شکست، رابطه پدر و پسری و نیز تلاش برای رفع مشکلات جامعه پرداخته شده و این گونه در یک اثر قابل قبول به لحاظ فرمی و جذابیت‌های تکنیکی، مخاطبان با پیام‌هایی به شکل مستقیم و غیرمستقیم ارتباط داده می‌شوند که در مجموع برای رشد فکری و فرهنگی‌شان می‌تواند به عنوان یک عامل تأثیرگذار مطرح گردد.

در بخش پایانی فیلم، پسردلفینی خطاب به خواجه ماجد که حالا در شمایل یک خرچنگ غول‌پیکر در آمده می‌گوید:«چرا دوست داری خاص باشی…عادی بودن کم چیزی نیست» و بعد خطاب به مردم جزیره می‌گوید: «آهای مردم عادی، شما همه قهرمانید…قهرمان بودن به کارهای خاص نیست» که همین جملات کوتاه پیام مهم این اثر است که به جهت موقعیت داستانی در جای درستی هم بیان می‌شود.

بهره‌گیری از موسیقی و ترانه و ذکر یک نکته

در این اثر انیمیشنی، با بهره‌گیری از ترانه‌های کودکانه آن هم با چاشنی بهره‌گیری از رنگ و نور جذاب و خیره‌کننده، مخاطب به سمت پیام‌های القایی اثر سوق داده می‌شود، هر چند که در بحث موسیقی و جاذبه‌های آن، تمرکز بیش از حد بر رقص و آواز چندان مناسب فرهنگی ایرانی اسلامی نیست، مگر این‌که سازندگان در توجیه این کار بگویند نگاهشان به این قضیه فراتر از مرزها و ناظر به مخاطبان جهانی است!

البته از حق و انصاف نگذریم که کیفیت‌های فنی پسر دلفینی2 نسبت به دیگر آثار انیمیشنی حاضر در جشنواره چهل و سوم، نه یک سر و گردن که چند سر و گردن بالاتر است به ویژه که بیش از نود درصد قصه در فضای زیر آب و دریا روایت می‌شود و نیروهای متخصص و زحمتکشان در این عرصه می‌دانند که در آوردن کاری حرفه‌ای و جذاب در تراز جهانی با این مختصات چقدر با سختی و دشواری همراه است.

لزوم حمایت غیرشعاری از انیمیشنِ ایرانی

محمدخیراندیش اخیراً در گفتگویی بیان کرده: استفاده از گرافیک ایرانی در آثار انیمیشن ایرانی کاری بسیار چالش‌برانگیز است، چون اگر بین‌المللی کار نکنید، هیچ‌گاه نمی‌توانید فروش بین‌المللی داشته باشید. در بسیاری از بخش‌ها ما با بچه‌هایی کار کردیم که با این که از ایران مهاجرت کرده بودند، بازگشتند و پای کار ایستادند. در «پسر دلفینی۲» ما از هیچ ارگان و سازمانی بودجه نگرفتیم و جدای از این، جذب سرمایه هم کردیم.

ذکر این نکته به نقل از کارگردان اثر بدین خاطر بود که ضمن تأکید مجدد بر اهمیت و تأثیرگذاری انیمیشن، لزوم حمایت بیش از پیش و البته غیرشعاری از چنین صنعت پولساز و قابل احترامی را در نزد مدیران سینمایی و دیگر تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان فرهنگی و هنری یادآور شویم.