معرفی انیمیشن مرد عنکبوتی به درون دنیای عنکبوتی

کارگردانان: باب پرسیچتی، پیتر رمزی، رودنی روثمن.
تهیه‌کنندگان: آوی آراد، ایمی پاسکال، فیل لرد و کریستوفر میلر.
نویسنده: فیل لرد، رودنی روثمن.
بازیگران: شامیک مور، لیو شرایبر، ماهرشالا علی، برایان تایری هنری.
شرکت‌های تولید: سونی پیکچرز انیمیشن، کلمبیا پیکچرز، مارول انترتینمنت.
سال انتشار: 2018
امتیاز در آی‌ام‌دی‌بی(IMDb): 8.4

خلاصۀ داستان قسمت یک و دو انیمیشن مرد عنکبوتی به درون دنیای عنکبوتی

مایلز مورالز نوجوان سیاه‌پوستی از اهالی یکی از ایالت‌های آمریکا است که در یکی از مدارس استعدادهای درخشان در حال تحصیل است، پس از گذران اتفاقاتی توسط عنکبوتی نیش زده شده و متوجه می‌شود به مرد عنکبوتی تبدیل شده است. این در حالی است که در همان زمان فرد دیگری در این دنیا به عنوان مرد عنکبوتی قهرمان کشور است.
در ادامۀ انیمیشن مرد عنکبوتی با کشته شدن مرد عنکبوتی اصلی این دنیا او متوجه مرد عنکبوتی‌هایی در جهان‌های موازی دیگر می‌شود که طی اتفاقاتی به جهان او آمده‌اند. سپس متوجه می‌شود عنکبوتی که او را نیش زده برای این دنیا نبوده و دنیای آن عنکبوت بدون قهرمان و منجی برای نجات مانده است.

شخصیت‌پردازی انیمیشن مرد عنکبوتی به درون دنیای عنکبوتی

1. مایلز مورالز: مایلز نوجوان سیاه‌پوست اهل بروکلین است که به اجبار خانواده در مدرسه تیزهوشان تحصیل می‌کند. او نیز روند عادی مرد عنکبوتی شدن را دنبال می‌کند. اما تفاوت‌هایی که او به عنوان نوجوان نمایندۀ نسل زد دارد قهرمانی متفاوت برای نسل زد است که بناست جایگاه مرد عنکبوتی نسل‌های گذشته را برای این نسل پر کند. نسلی که شاید قهرمان‌های قبلی برایش چیزی بیش از یک کاراکتر نوستالژیک نباشد. این در حالی است که مایلز با مدل شخصیتی‌ که دارد، به خوبی می‌تواند احساس همذات‌پنداری برای نوجوان امروز ایجاد کند.
حرکاتی جذاب و ریتمیک، ریسک‌پذیر، شجاع و آزاد بودن، مایلز را برای نوجوانان منحصر به فرد می‌کند. به علاوه که او در تمام زندگی خود به دنبال اهداف مورد علاقۀ خود است، اهدافی به ظاهر جذاب. برای مثال او به نقاشی خیابانی علاقۀ بسیاری دارد و یا یکی از عوامل اصلی آرامش‌یافتن او موسیقی است.
در کل او قهرمان نسل زد در انیمیشن مرد عنکبوتی است و بناست آخرالزمانی مطابق میل نسل زد با به تصویر بکشد.
2. گوئن: او نیز به عنوان قهرمان دختر نسل زد بنا دارد تا خود را در دل دختران و یا حتی برخی پسران نوجوان جا کند. دختری بی‌باک، آزاد، ریسک‌پذیر و با برخی ویژگی‌های پسرانه. تنها تفاوت او با مایلز در دختر بودن است.
نکتۀ مهم دربارۀ مایلز و گوئن این است که قهرمانانی دست‌یافتنی برای نوجوانان به حساب می‌آیند و کمتر بر جنبه‌های ابرانسانی‌شان تأکید می‌شود. این دست‌یافتنی شدن از قوت‌های انیمیشن مرد عنکبوتی در بخش شخصیت‌پردازی است که اتفاقاً یاری‌کنندۀ روایت انیمیشن و کلان روایت آن است که در ادامه دربارۀ آن سخن به بیان خواهیم کرد.
3. پیتر پارکر: پیتر پارکر به عنوان قهرمان از رده خارج در یکی از درگیری‌های خود با کینگ‌پین کشته می‌شود. مرگ او به معنای انتقال قهرمانی از نسلی به نسل دیگر است تا شهر بی‌قهرمان نماند. قهرمانانی که عامل به یاد ماندن شهرشان هستند و عامل حیات مدرنیته و شهر مدرن.

بررسی دوربین انیمیشن مرد عنکبوتی به درون دنیای عنکبوتی

دوربین تقریبا در هر حال همراه قشر مورد نظر خود یعنی نوجوانان است. سعی دارد مخاطب نوجوان را به خوبی با خود همراه کند. در مسیر تحقق این مسأله، دوربین از جهات غیرمرسوم و حتی حالت دوربین روی دست هم در مواردی استفاده می‌کند که علاوه بر ایجاد فضایی پست مدرن، بر انتزاعی بودن انیمیشن مرد عنکبوتی بیفزاید.
در صحنه‌ها هیجانی فیلمبرداری یکی از اصلی‌ترین عناصر اثرگذاری بر روری مخاطب است. به طوری که شور و هیجان چندانی به سکانس‌ها می‌بخشد. به علاوه که روی ویژگی بی‌باکی و تهور مایلز نیز تأکید می‌کند. زاویه، حرکت و نمای دوربین در این سکانس‌ها به خوبی معنای مورد نظر کارگردان و نیز قوت فرمی را ایجاد می‌کند؛ چرا که برخی از این موارد خالی از معنا بودن و صرفا برای ایجاد جذابیت فرمی و شاید افزایش فروش انیمیشن مرد عنکبوتی باشد.
در مواردی هم این مدل قرار گیری و حرکت دوربین به علاوه نحوۀ تدوین آن که اغلب هماهنگ با موسیقی می‌شود و کات‌های سرضرب بی‌نظیری به نمایش می‌گذارد برای تداعی کردن فضای حاکم بر کمیک بوک‌هاست.
در سکانس‌های احساسی هم نما و زاویل دوربین به خوبی به کمک فیلمنامه می‌آیدو مؤید آن می‌شود. برای مثال در صحنه‌ای که مردان عنکبوتی در حال خداحافظی از یکدیگر هستند، دوربین احساسات را به بهترین وجه منتقل می‌‎کند.

رمزگان اجتماعی انیمیشن مرد عنکبوتی به درون دنیای عنکبوتی

مکان انیمیشن به خوبی گویای جامعۀ آمریکایی است. از موسیقی که از عناصر مهم این انیمیشن است تا پوشش و مدل رفتار و ساختار اجتماعی گرفته تا سایر عناصر رمزگان اجتماعی همه و همه همراه‌اند تا جامعۀ آمریکایی به خصوص نسل زد را به خوبی به تصویر بکشند.
لباس، شهرسازی، معماری، روابط اجتماعی و روابط با جنس مخالف، نژاد شهروندان، فضای حاکم بر مدارس دلالت بر وضع فعلی جامعۀ آمریکایی دارد که صد البته در آن به دنبال بازنمایی شکاف نسلی نیز هستند.
در رابطه با رمزگان اجتماعی نکتۀ خاصی به جز نسل زد به ذهن نمی‌رسد که محور اصلی انیمیشن مرد عنکبوتی است. نسلی متهور و بی‌باک، ساختارگریز، بی‌بند و بار و بدون اعتقاد و ایمان خاصی که برای رسیدن به هدفش از هیچ کاری دریغ نمی‌کند. همچنین شکاف عمیقی میان نوجوان این نسل و خانواده‌اش وجود دارد. او دیگر نمی‌خواهد همچون نسل پیشین خود، نظم مکانیکی، قواعد و قوانین و حتی هنر، علم و ساختارهای کلاسیک را بپذیرد و سراسر به دنبال تغییر و ساختارشکنی است.
این مسأله با عناصر مختلفی به نمایش گذاشته می‌شود. برای مثال مایلز علاقۀ زیادی به نقاشی خیابانی دارد. نقاشی‌ای که از قواعد نقاشی کلاسیک پیروی نمی‌کند. موسیقی، نوع فیلمبرداری و بازی با رنگ و فضای انتزاعی حاکم بر انیمیشن نیز مؤید این رمزهای اجتماعی است. یا مایلز بدون اینکه از پدرش که به عنوان پلیس نماد قانونمداری است، قانون ممنوعیت رفتن به بخش‌های متروکۀ مترو را به همراه عمویش که ضد پدرش یعنی ساختارگریز است، زیر پا می‌گذارد.
تمام این‌ها دلالت بر این رمز اجتماعی دارد. تمام انیمیشن در یک جمله خلاصه می‌شود؛ انیمیشن مرد عنکبوتی بنا دارد تا به بازنمایی قهرمان و منجی نسل زد در قالب نظریۀ جهان‌های موازی که برای این نسل جذاب است، بپردازد.

مبانی کلی حاکم بر انیمیشن مرد عنکبوتی به درون دنیای عنکبوتی

جستجو برای یافتن قهرمان

مرد عنکبوتی اصلی شهر می‌میرد. پس از سال‌ها تلاش برای نجات شهر، به صورت دلخراشی کشته می‌شود و تمام مردم آمریکا را تحت تأثیر قرار می‌دهد. جملات و گزاره‌های مهمی در این باره در انیمیشن مرد عنکبوتی بیان می‌شود. برای مثال در سکانس‌های اولیۀ انیمیشن مرد عنکبوتی، پیتر پارکر می‌گوید: «من فاصلۀ میان فراموشی و این شهر هستم.» قهرمان‌ها و اسطوره‌ها هستند که عامل عدم فراموشی تمدن غرب می‌شوند. گفتن این جمله جز با این منظور امکان ندارد؛ چرا که گرفتن چند دزد و یا نجات شهر از خرابی به طور مستقیم دلالت بر نجات آن از فراموشی نمی‌کند.
در واقع او نماد تمدن خود است. یعنی اوست که این تمدن را همه‌گیر می‌کند و برای پیروان آن شخصیت به همراه می‌آورد. در این باره در سکانس‌های پس از مرگ پیتر همسرش می‌گوید: «او همۀ ما را قوی کرد.» این قوت از حیث بیرونی نیست که به قوای درونی مربوط می‌شود که برای این سخن قرینه‌های بسیاری در صحبت‌های همسر او موجود است.
حال پس از مردن قهرمان نسل Y بناست قهرمانی از نسل Z بار سنگین زنده نگه داشتن تمدن غرب را بر دوش کشد. قهرمانی که بنا دارد تا این تمدن را از مرگ نجات دهد؛ چرا که دیگر قهرمان سابق تنها در ردای اسطورۀ فقید برای نوجوان و جوان غربی کارایی دارد و نیاز به تغییر در مدل و روش قهرمانان است.
در ادامه دربارۀ ارتباط قهرمان و منجی‌گرایی سخن به میان می‌آوریم.

منجی‌گرایی انیمیشن مرد عنکبوتی به درون دنیای عنکبوتی

جامعه و تمدنی که برای حیاتش نیازمند منجی است، پس از مرگ منجی خود به دنبال یافتن منجی دیگری می‌رود تا او را از خطرات احتمالی و نبردهای آخرالزمانی برهاند. اما روند انتخاب منجی با انتخاب منجی در نسل‌های دیگر هیچ تفاوتی ندارد. باز هم کلیشۀ انتخاب منجی در یهودیت. انسانی ضعیف، تصادف و بازهم منجی.
ساختار روایی داستان در کلیات هیچ تفاوتی با انیمیشن‌ها و فیلم‌های آخرالزمانی و منجی‌گرایانۀ هالیوود ندارد، بلکه تنها از برخی عناصر برای تمایز آن استفاده کرده‌اند. در این روایت و بازنمایی، اصلی‌ترین تمایزی که بر آن تأکید شده و نقش محوری دارد، نظریۀ جهان‌های موازی است.
این نظریه اگرچه برای مخاطب نوجوان اغلب نامفهوم است اما از این حیث که او را مرعوب خود می‌کند از میزان اثرگذاری بالا برخوردار خواهد بود. برای مثال مخاطب فیلم‌های نولان اگرچه شاید ذره‌ای از مباحث مطرح شده را متوجه نشوند اما در بازخورد به فیلم به تو خواهند گفت: «عجب فیلمی بود.» در حالی که اگر از آن‌ها از چرایی بازخوردشان بپرسی جوابی نخواهند داشت.
در یکی دیگر از یادداشت‌ها مؤلفه‌های آخرالزمان یهودی که توسط استاد فرج‌نژاد مطرح شده بود، سخن به میان آمد که از درصد انطباق بالایی با این انیمیشن برخوردار است. تکیه بر انسان بودن منجی و تکیه بر توانایی‌های انسانی، نه الهی. تکیه بر تیمی از انسان‌ها و عدم وجود رگه‌های الهی در بازنمایی منجی و سایر مؤلفه‌ها.

آنچه که در انیمیشن مرد عنکبوتی مطرح می‌شود نتیجه‌ای جز جذابیت برای نوجوانان و ضعف اعتقاد آن‌ها به خالق و ناظم جهان نخواهد داشت. به علاوه که اشاراتی به نظریۀ نسبیت هم می‌شود.
از دیگر مبانی حاکم بر انیمیشن می‌توان به این موارد اشاره کرد؛
1. رگه‌های فمینیستی انیمیشن مرد عنکبوتی با حضور گوئن،
2. فضای انتزاعی حاکم بر انیمیشن مرد عنکبوتی که حاصل از نگاه سوبژکتویستی کانتی به جهان است،
3. ساختار و خلقت ناپایدار جهان به علاوۀ ساختار عنکبوتی جهان و شکل‌گیری جامعۀ عنکبوتی بر خلاف تأکید بر سستی آن در قرآن،
4. ضدنازی بودن انیمیشن با حضور مرد عنکبوتی سیاهی که تنفر خود از نازی‌ها را اذعان می‌کند و حتی شباهت‌های کینگ‌پین به روس‌ها نیز می‌تواند به ضدیت انیمیشن مرد عنکبوتی با روس‌ها نیز دلالت کند.

/203