نتانیاهو و کابینه‌اش: اعتراف به شکست در غزه
دکتر سلمان رضوی، کارشناس مسائل منطقه‌ای، در نهم بهمن‌ماه، هم‌زمان با عید مبعث، به همّت مؤسّسۀ فرهنگی-رسانه‌ای استاد فرج‌نژاد در ادامۀ سلسلۀ نشست‌های صهیونیسم‌شناسی، به بررسی مسائل جبهۀ مقاومت و نتایج جنگ غزه پرداختند و اظهار داشتند: «پس از ۴۷۱ روز تجاوز رژیم صهیونیستی به غزّه و پس از دو ماه تجاوز این رژیم به لبنان، آتش‌بس برقرار شده است و بازگشت مردم غزّه به مناطق شمالی آن با شادی همراه بوده است.»
اهداف طوفان الاقصی و اسرائیل در جنگ
جنگ غزّه که به عملیات «طوفان الاقصی» معروف است، با اهدافی چون پایان محاصره غزّه، آزادی اسرای فلسطینی و جلوگیری از تعرض‌های اسرائیل به مسجد الاقصی آغاز شد. در این جنگ، بیش از پنجاه هزار فلسطینی کشته و بیش از صد هزار نفر زخمی شدند. نتانیاهو به عنوان نخست‌وزیر اسرائیل، اهداف خود را نابودی حماس، آزادی اسرای اسرائیلی و برچیدن مدیریت حماس در غزه اعلام کرد. جنگ به مدت ۴۷۱ روز ادامه داشت و در این مدت، اسرائیل به حملات هوایی و زمینی گسترده‌ای دست زد. نتانیاهو برای جلب حمایت‌های بین‌المللی به‌ویژه حمایت از جانب آمریکا و اروپا تلاش کرد. در این جنگ، اسرائیل نتوانست به اهداف خود دست یابد و در عوض، مقاومت فلسطین توانست تعدادی از سربازان اسرائیلی را به اسارت بگیرد.
میزان خسارات جنگ در منطقه
استان شمالی نوار غزه، به‌ویژه مناطق بیت لاهیا و بیت حانون، بیشترین خسارات را متحمل شده‌اند و طبق اعلام سازمان ملل، حدود ۹۰درصد از مراکز مسکونی در این مناطق تخریب شده‌اند. با این حال، در روزهای اخیر، فلسطینی‌ها از محور نتساریم، اجازه عبور پیدا کرده‌اند و به شمال غزّه بازگشته‌اند، امّا این مناطق به ویرانه‌ای تبدیل شده‌اند که نیاز به آواربرداری گسترده‌ای دارند.
اهداف دست‌نیافتۀ نتانیاهو و پیامدهای سیاسی و نظامی مهمّ جنگ
ازجمله اهداف نتانیاهو شامل برچیدن حماس، نابودی مدیریت آن در نوار غزّه و آزادی اسرای اسرائیلی بود. اما نتایج جنگ نشان می‌دهد که نتانیاهو نتوانسته است به این اهداف دست یابد و حماس همچنان در قدرت باقی مانده است. خروج حزب «اوتزما یهودیت» از کابینۀ نتانیاهو و اعتراف به شکست در جنگ از سوی رهبر این حزب؛ «ایتامار بن گویر»، ازجمله پیامدهای سیاسی مهمّ جنگ است. او به شکست در تحقّق اهداف جنگ اشاره کرده و تأکید می‌کند که فلسطینی‌ها به شمال غزّه بازگشته‌اند و این نشان‌دهندۀ پیروزی حماس و تسلیم اسرائیل است.
همچنین در سطح نظامی؛ اخراج گالانت(وزیر دفاع اسرائیل)، و استعفای برخی دیگر از مقامات نظامی نیز از پیامدهای جنگ به شمار می‌رود. همچنین نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که احتمال پیروزی ائتلاف نتانیاهو درصورت برگزاری انتخابات، به‌شدت کاهش یافته است و احتمال تشکیل کمیتۀ تحقیق، برای بررسی مقصران جنگ وجود دارد.
در بخش اجتماعی، نتایج جنگ باعث بروز اختلافات در جامعه اسرائیل شده است، به‌ویژه در زمینۀ سربازگیری از میان مذهبی‌ها که به‌شدت با این موضوع مخالفت کرده‌اند. این در حالی است که جمعیّت مذهبی‌ها در اسرائیل در حال افزایش است و این موضوع نگرانی‌هایی را برای دولت اسرائیل به وجود آورده است که این تحلیل‌ها بر اهمّیّت بررسی دقیق‌تر اهداف و نتایج این جنگ تأکید می‌کند
عواقب و تأثیرات جنگ بر جامعۀ اسرائیل
یکی از نکات کلیدی؛ افزایش تدریجی سهم یهودیان مذهبی و فلسطینی‌های ۱۹۴۸ در جمعیّت یهودی‌ها است که هر کدام حدود ۲۰درصد از جمعیّت را تشکیل می‌دهند و احتمالاً در آینده به بالای ۵۰درصد خواهند رسید. این موضوع به شدت برای اسرائیل مضرّ است زیرا این دو گروه در ارتش و اقتصاد مشارکت ندارند و این مسئله شکاف اجتماعی را تعمیق می‌کند.
در بُعد اجتماعی، درگیری‌های مداوم بین یهودیان و فلسطینی‌ها، به‌ویژه با دستگیری شخصیت‌های اصلی فلسطینی، نشان‌دهندۀ تنش‌های فزاینده است. همچنین افزایش تعداد جاسوس‌های ایرانی در میان یهودیان نیز به نگرانی‌های اسرائیل افزوده است و همچنین از لحاظ اقتصادی، خسارت‌های جنگ بین شصت تا هشتاد میلیارد دلار تخمین زده می‌شود و این خسارت‌ها به تدریج بیشتر خواهند شد. گردشگری تقریباً به صفر رسیده است و نرخ تورم از کمتر از ۳درصد به بالای ۳درصد افزایش یافته است. همچنین رکود در بخش مسکن و تعطیلی حدود شصت هزار شرکت به مشکلات اقتصادی دامن زده است.
در بُعد نظامی، اعزام سیصد و شصت هزار نیروی ذخیره به جنگ و تأثیر آن بر بازار کار و مشاغل نیز قابل توجّه است و این نیروها عمدتاً از میان کارگران و متخصّصان هستند که به دلیل خدمت نظامی، جایگاه شغلی خود را ترک کرده‌اند.
چالش‌های اسرائیل در منطقه
اسرائیل با چالش‌هایی در هفت جبهۀ مختلف، مواجه است؛ غزّه، کرانۀ باختری، جنوب لبنان، سوریه، ایران، عراق و یمن. این جبهه‌ها به طور مداوم در حال تغییر و تحوّل هستند و تنش‌ها در این مناطق به شدّت بر وضعیت اسرائیل تأثیر می‌گذارند. در نهایت، تحلیلگران به این نکته اشاره می‌کنند که اسرائیل در موضع ضعف در برابر محور مقاومت قرار دارد و این وضعیت می‌تواند عواقب جدی برای آیندۀ منطقه داشته باشد.
تحلیل چالش‌های استراتژیک، حقوقی و اجتماعی در عدم موفقیت اسرائیل
نتانیاهو به دنبال نابودی حماس و آزاد کردن اسرای اسرائیلی بود، امّا این اهداف محقق نشد. حماس نه‌تنها قوی‌تر شده بلکه نفوذش در منطقه نیز افزایش یافته است.
در بُعد حقوقی نیز دادگاه کیفری بین‌المللی لاهه، نتانیاهو و گالانت را به عنوان جنایتکار جنگی معرفی کرده و حکم بازداشت آن‌ها را صادر کرده است. این موضوع باعث نگرانی در میان سربازان اسرائیلی شده است و آن‌ها فعالیت‌های اجتماعی خود را محدود کرده‌اند تا از پیگرد قانونی در کشورهای دیگر جلوگیری کنند.
ازسوی‌دیگر در سطح بین‌المللی، تظاهرات گسترده‌ای علیه اقدامات اسرائیل در آمریکا و اروپا به وقوع پیوسته است. این تظاهرات به‌ویژه در دانشگاه‌ها و مجامع ورزشی مشاهده شده است و برخی از نمایندگان کنگره آمریکا نیز به سیاست‌های نتانیاهو اعتراض کرده‌اند. بنابراین اسرائیل در موضع ضعف قرار دارد و به نظر می‌رسد صهیونیسم در مراحل پایانی خود باشد.
برخی از مقامات اسرائیلی نیز به شکست‌های نظامی و استراتژیک اعتراف کرده‌اند و بر این باوراند که حماس همچنان کنترل نوار غزه را در دست دارد و نتایج جنگ نشان می‌دهد که نه تنها اهداف اسرائیل، محقّق نشده بلکه حماس به‌عنوان یک نیروی قوی‌تر در منطقه باقی مانده و وضعیت اجتماعی و سیاسی اسرائیل به شدّت تحت‌تأثیر قرار گرفته است.
اختلاف نظر بایدن و ترامپ و تلاش بایدن برای تغییر در رهبری اسرائیل
یکی از نکات کلیدی؛ آزادی اسرای فلسطینی است که به تدریج در حال تحقّق است. همچنین اسرائیل به سیاست‌های خود در مسجد الاقصی ادامه می‌دهد و در مورد موضع ترامپ نسبت به نتانیاهو اشاره شده است که ترامپ به‌لحاظ سیاست‌های کلّی با نتانیاهو هم‌راستا است و به دنبال پایان جنگ، پیش از تحلیف خود در ۲۰ ژانویه بود. این در حالی است که بایدن با نتانیاهو مشکل دارد و به دنبال تغییر در رهبری اسرائیل است. تأثیر این تحولات بر آیندۀ نتانیاهو بستگی به وضعیّت داخلی اسرائیل و احتمال برگزاری انتخابات زودرس دارد.
جنبۀ مثبت و منفی اتفاقات اخیر سوریه برای اسرائیل
در سوریه، تحلیلگران دو جنبۀ مثبت و منفی برای اسرائیل ذکر کرده‌اند؛ جنبۀ مثبت این است که نظام بشار اسد تضعیف شده و حمایت‌های ایران از حزب‌الله لبنان کاهش یافته است. امّا جنبه منفی این است که حملات اسرائیل به نیروهای سوریه باعث افزایش دشمنی مردم سوریه نسبت به اسرائیل شده و جامعۀ سوریه ممکن است به یک دشمن درجه‌اوّل اسرائیل تبدیل شوند.
در نهایت، جبهۀ مقاومت در نوار غزّه و لبنان همچنان فعّال است و اسرائیل نتوانسته است به اهداف خود در نابودی حماس و کنترل اوضاع دست یابد. همچنین ایران به‌رغم حملات اسرائیل، به تقویت توانمندی‌های نظامی خود ادامه می‌دهد و جبهۀ مقاومت در یمن نیز به پیشرفت‌های قابل توجّهی دست یافته است. به‌طور کلّی، وضعیت کنونی نشان‌دهندۀ تداوم مقاومت در برابر اسرائیل و چالش‌های جدی برای این کشور است.
دیدگاهتان را بنویسید